آیا معامله ۲۵ میلیارد دلاری در حال پیشرفت است؟

سه گروه جداگانه از مقامات بوئینگ این هفته در ایران هستند تا در مورد فروش ۲۵ میلیارد دلاری هواپیمای خود به این کشور گفتگو کنند. سفر رسمی به جمهوری اسلامی به دنبال موانع مداومی است که ایران برای بستن قرارداد با سازنده هواپیمای آمریکایی BidnessEtc – زیرمجموعه رسانه ای پلت فرم اطلاعات مالی ایالات متحده Qineqt Inc. گزارش داد.

عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی گفت: در حال حاضر نمایندگان بوئینگ شامل سه گروه مالی، حقوقی و فنی در تهران هستند و در حال مذاکره هستند. وی گفت: ایرباس قبلاً نیز مذاکرات مشابهی با جمهوری اسلامی داشته است، اگرچه هیچ نتیجه رسمی این مذاکرات فاش نشده است.

دورین ادلمن، وکیل بیکر دونلسون در واشنگتن دی سی گفت: «این یک معامله بسیار بزرگ است. بوئینگ برای مدت طولانی در پشت صحنه روی این موضوع کار کرده است. وی همچنین افزود که با توجه به موافقت دولت بر این قرارداد، شرکت سازنده هواپیما از نظر قانونی مجاز است در مذاکره با بخش‌های کلیدی معامله پیچیده، معامله خود را با ایران پیش ببرد.

توافق با بوئینگ و همچنین قرارداد با رقیب فرانسوی آن ایرباس، همچنان منوط به تایید اداره کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری ایالات متحده (OFAC) است. حتی در صورت تایید OFAC، دولت ایالات متحده می تواند معاملات را لغو کند.

مجلس نمایندگان ایالات متحده اخیراً اقدامی را پیشنهاد کرده است که ممکن است مانع از فروش هر دو شرکت به این کشور شود زیرا هر دو تجارت از تعداد زیادی از قطعات ساخت ایالات متحده استفاده می کنند. در حالی که انتظار می‌رود باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده این قانون را وتو کند، این قانون تحویل هواپیماها را به عقب انداخت که باعث آزار مقامات ایرانی شد.

فرهاد آر. علوی، شریک مدیریت گروه حقوقی آکریویس، یک شرکت واشنگتن که متخصص در پایبندی به تحریم‌ها است، گفت: «این بسیار با تلاش‌های گذشته کنگره برای تضعیف توافق هسته‌ای سازگار است.

در همین حال، این معاملات با عدم تمایل مؤسسات مالی بزرگ به تأمین مالی آنها مواجه است. علیرغم لغو تحریم ها، بانک های بزرگ اروپایی به دلیل ترس از مجازات توسط ایالات متحده، در تعامل با ایران کند بوده اند. به عنوان نمونه، بانک فرانسوی BNP Paribas مجبور شد تا حدودی به خاطر معامله با ایران در طول تحریم ها، رکورد ۹ میلیارد دلار جریمه بپردازد.

دسترسی ایران به هواپیماهای جدید بخشی از مذاکرات منتهی به توافق هسته ای ایران در جولای ۲۰۱۵ با شش قدرت جهانی بود. این توافق در ژانویه اجرایی شد و محدودیت‌هایی را برای برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های بین‌المللی، از جمله تحریم‌هایی که بر صنعت هوانوردی این کشور از سال ۱۹۷۹ برقرار بود، ایجاد کرد.

بلافاصله پس از توافق هسته ای، حسن روحانی، رئیس جمهور، تفاهم نامه ای را با ایرباس برای خرید ۱۱۸ هواپیما به ارزش حداقل ۲۵ میلیارد دلار برای شرکت هواپیمایی ایران ایر امضا کرد.

این شرکت هواپیمایی بعداً به توافق دیگری با بوئینگ برای خرید و اجاره حدود ۱۰۰ هواپیما به ارزش بیش از ۲۰ میلیارد دلار دست یافت تا ناوگان ویران بیش از ۲۳ سال خود را جوان کند.

سود بوئینگ

ایران برای کمک به رونق اقتصاد خود به دنبال صنعت هوافضا بوده است. صنعت هواپیمایی کشور به دلیل تحریم های تجاری آسیب دیده است و قادر به رقابت با سایر بازیگران بازار نیست. این کشور سفارشی به ارزش بیش از ۲۵ میلیارد دلار برای بیش از ۸۰ هواپیمای جدید داده است و ممکن است برای اجاره هواپیماهای اضافی از بوئینگ کمک بگیرد.

سفارش با ایران همچنین به تقویت سفارشات بوئینگ کمک می کند که اخیراً چندان چشمگیر نبوده است. علاوه بر این، اخیراً به دلیل وضعیت فعلی صنعت هواپیمایی که در آن شرکت‌ها بیشتر جذب هواپیماهای قدیمی‌تر با قیمت‌های طولانی‌مدت ارزان‌تر سوخت می‌شوند، هواپیماساز برای تضمین سفارش‌ها با مشکل مواجه شده است. به همین ترتیب، بوئینگ نیز اخیرا شاهد رقابت شدیدی بوده است که سازندگان هواپیما هواپیماهای خود را با نرخ‌های بسیار رقابتی و تهاجمی ارائه می‌دهند.

ایران همچنین به غیر از ایرباس و بوئینگ به دنبال گزینه های دیگری برای سفارش هواپیما بوده است. اخیراً، برنامه‌های خود را برای خرید ۲۰ جت منطقه‌ای از صنایع سنگین میتسوبیشی ژاپن اعلام کرد که نشان می‌دهد این کشور واقعاً چقدر در پیشرفت صنعت هواپیمایی خود جدی است. Embraer برزیل و Bombardier کانادا نیز در حال بازاریابی هواپیماهای خود در ایران هستند.

حامیان فروش بوئینگ می گویند اگر دولت آمریکا فروش به ایران را ممنوع کند، شرکت های آمریکایی در مقابل رقبای خارجی ضرر خواهند کرد.

دنیس آ. مویلنبرگ، مدیر اجرایی بوئینگ، ماه گذشته در نمایشگاه بین‌المللی هوایی فارنبرو در بریتانیا، گفت: اگر شرکت او نمی‌تواند به ایران ایر هواپیما بفروشد، “هیچ کس نباید”.

اواخر ژوئیه، ایران گمانه زنی ها مبنی بر اینکه قراردادهای چند میلیارد دلاری که با بوئینگ و ایرباس امضا کرده بود، به دلیل تأخیر ناشی از مسائل مالی و سیاسی تهدید می شود را کنار گذاشت.

رضا جعفرزاده، مدیر دفتر امور خارجی سازمان هواپیمایی کشوری گفت: همه طرف‌ها متعهد هستند و هیچ تغییری در رویه‌ها ایجاد نشده است.

این مقام مسئول گفت: دستگاه دیپلماسی ایران و وزارت راه و شهرسازی در حال پیگیری نهایی قرارداد با این دو سازنده هواپیما هستند. این اظهارات پس از آن بیان شد که نیویورک تایمز به نقل از وکلای هوانوردی و تحلیلگران گزارش داد که تاخیر در نهایی کردن قراردادها می تواند این معاملات را از بین ببرد.

به گفته اصغر فخریه کاشان، معاون وزیر راه و شهرسازی، کشور طی هفت تا هشت سال آینده به ۵۰۰ فروند هواپیمای جدید نیاز دارد.