از اوج تا نادر
مدرس گروه اقتصاد دانشگاه تهران گفت: کنترل دولتی پس از ملی شدن صنایع بزرگ در چند دهه گذشته در تاریخ اقتصاد ایران پررنگ بوده است.
«نتیجه فوری این ملی‌سازی کاهش بهره‌وری و رقابت‌پذیری محصولات بود. تیمور رحمانی افزود: این کارخانه‌ها با افزایش هزینه‌ها مواجه شدند و بازارهای خود را از دست دادند که درآمد و سود کمتری برای آنها به همراه داشت و در مجموع آنها را ناکارآمد می‌کرد.
به گفته این اقتصاددان، طبیعتاً در چنین شرایطی، این شرکت‌ها با گرفتن وام‌های سنگین و تسهیلات بانکی یارانه‌ای سعی در نجات خود داشتند.
“با این حال، آنها قادر به بازپرداخت بدهی های خود به بانک ها نبودند، زیرا کسب و کار آنها از قبل ناتوان شده بود و به این ترتیب بانک ها مالکیت بسیاری از مشاغل در کشور را به دست گرفتند.”
این همان چیزی است که رحمانی معتقد است داستان سقوط بسیاری از بنگاه های صنعتی در ایران است. او در مقاله‌ای که در روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شده است، به دلایل تهدید موجودیت اخیر شرکت ارج – قدیمی‌ترین تولیدکننده لوازم خانگی ایران – و سایر مشاغل از این دست اشاره می‌کند.
او می‌گوید اساساً صنعت لوازم خانگی به دلیل سیاست‌های اشتباهی که طی سال‌ها بر این تجارت تحمیل شده است فلج شده است.
وی ادامه داد: از یک سو تسهیلات بانکی بی بند و بار و یارانه مستقیم و غیرمستقیم به این بنگاه ها اعطا شد. از سوی دیگر، سوء مدیریت این مشاغل توسط ارگان های وابسته به دولت، آنها را بی اثر و غیرمولد کرده است.
وی با بیان اینکه “علاوه بر این، حمایت اجباری ریال در برابر دلار از سوی دولت باعث سودآوری واردات می شود”، افزود: محصولات قاچاق همچنان بازار داخلی را تا حد زیادی غرق در غم تولیدکنندگان ایرانی می کند.
رحمانی تعجب می کند که چگونه می توان انتظار داشت که تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی در چنین شرایط وخیم به تولید خود ادامه دهند.
«مداخله گسترده دولت مشکل اصلی مرگ ارج است. این شرکت دچار ورشکستگی شده است و نه مدیریت و نه بانک ملی که در حال حاضر مالک شرکت است، مقصر نیستند.”
وی گفت: باید زمینه را فراهم کرد تا بانک ملی به تدریج ارج را واگذار یا منحل کند تا از شر مالکیت تجاری خود خلاص شود که ربطی به مسئولیت یک بانک ندارد.
روایت مدیر عامل
محمدرضا حسینی به‌عنوان مدیرعامل ارج گفت: این شرکت تعطیل نشده، بلکه وارد فاز تعمیرات اساسی شده است.
او می‌پذیرد که مشکلات و موانعی بر سر راه تولید وجود دارد، اما می‌گوید این مشکلات به خودی خود محدود به ارج نیست و توضیح می‌دهد که سایر واحدهای تولیدی این بخش نیز با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند.
به گفته مدیرعامل ارج، سوء مدیریت، کمبود سرمایه، عدم تحقیقات بازار و مقررات نادرست صادرات و واردات از عوامل اصلی ایجاد وضعیت غم انگیز این شرکت است.
حسینی گفت دو سال پیش، این شرکت ۳۱۷ کارگر داشت و تقریباً ۲۲۰۰۰ لوازم خانگی تولید کرد.
در سال گذشته (مارس ۲۰۱۵-۲۰۱۶) با ۲۶۶ کارگر، تولید به حدود ۱۳۷۰۰ نفر کاهش یافت. او می گوید در حال حاضر این شرکت نزدیک به ۲۰۰ کارگر دارد.
“شایعاتی که می گویند ارج تعطیل شده است از طرف رقبای ما یا افرادی است که به دنبال انگیزه های پنهانی هستند. شرکت های زیادی برای تصاحب ارج درخواست داده اند. اما شرط ما این است که تولید با برند ارج ادامه یابد. به نقل از ایرنا، وی گفت: بیشتر به همین دلیل است که این روند طولانی می شود.
تصویر وسیع‌تر
محمدرضا دیانی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان لوازم خانگی تهران در نامه ای سرگشاده اخیر به حسن روحانی رئیس جمهور به چالش ها و موانع پیش روی تمامی تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی اشاره کرد.
به گزارش ایسنا، این مقام مسئول در بخشی از این نامه توجه خود را به آنچه «مافیای واردکنندگان لوازم خانگی» می‌خواند، جلب می‌کند.
به گفته دیانی، واردکنندگان از خطوط مونتاژ داخلی و خلأهای مقررات سوء استفاده می کنند و مسئولان را فریب می دهند و تصور می کنند که تولیدکننده داخلی هستند، اما خود را به عنوان برندهای خارجی در بازار و به مشتریان معرفی می کنند.
او می‌گوید نکته تاسف‌آور این است که آنچه آنها تولید می‌نامند، مونتاژ صرف است و هیچ انتقال فناوری در کار نیست.
وی گفت: واحد تحقیق و توسعه وجود ندارد و اشتغال پایدار ایجاد نشده است.
دیانی معتقد است سرمایه گذاری خارجی به شرط ایفای نقش فعال تولیدکنندگان داخلی در فرآیند تولید، انتقال دانش و همکاری دو طرف در صادرات مفید است.
در این نامه آمده است: “وضعیت نیاز به توجه فوری مقامات دارد، در غیر این صورت سایر شرکت ها به سرنوشت مشابهی دچار خواهند شد.”
منبع: Financial Turbine