بهبود شاخص حساب جاری عامل تقویت مدیریت بازار ارز/ بانک مرکزی پیام بهبود بازار ارز را به جامعه منتقل کرد

وحید شقاقی شهری؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، گفت: حساب جاری تفاضل صادرات کالاها و خدمات با واردات کالا و خدمات است. تراز بازرگانی یا حساب بازرگانی بخش صادرات کالا را شامل می شود و در حساب جاری یا تراز حساب جاری بخش خدمات هم به کالا اضافه می شود، یعنی حساب جاری صادرات و واردات کالا و خدمات را در بر می گیرد و حساب جاری نسبت به تراز بازرگانی واقعیت های بیشتری را در اقتصاد نشان می دهد، زیرا خدمات نیز با آن اضافه می شود.

شقاقی شهری گفت: در اقتصاد ایران در صادرات و واردات خدمات سهم برجسته ای نداریم، ولی در بسیاری از کشور ها بخش خدمات بخش کلیدی اقتصاد محسوب می شود، به عنوان نمونه وقتی اقتصاد ترکیه را بررسی می کنید، شاخص حساب جاری عملکرد بهتری نسبت به شاخص بازرگانی دارد، زیرا اقتصاد ترکیه در حوزه خدمات گردشگری و سایر خدمات سهم برجسته ای دارد.

وی اضافه کرد: برای این که وضعیت بخش تجارت خارجی را بررسی کنیم حساب جاری بهتر و گویا تر از تراز بازرگانی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تصریح کرد: در حساب جاری و هم در تراز بازرگانی صادرات نفت نیز مورد محاسبه قرار می گیرد. معمولا شاخص دیگری در کنار آن بیان می شود به نام شاخص تراز تجاری غیر نفتی که در این شاخص در عمل صادرات کالا و خدمات غیر نفتی مورد محاسبه قرار می گیرد.

شقاقی شهری با تاکید بر این نکته که مقدار صادرات نفت در یکی دو سال اخیر روند رو به رشدی داشته است، گفت: قیمت نفت نیز در سال های اخیر روند رو به رشدی داشته است، همچنین قیمت نفت نسبت به سال ۱۳۹۸ روند رشد بسیار خوبی را تجربه کرده است. البته با شروع جنگ اوکراین و روسیه قیمت نفت تا ۱۲۰ دلار نیز رسید و الان قیمت نفت به حدود ۸۲ دلار می رسد. بنابراین درآمد های نفتی رشد بسیار خوبی داشته است که این موضوع اثر خوبی در شاخص حساب جاری دارد.

این اقتصاددان با اشاره به رشد بخش صادرات غیر نفتی گفت: در صادرات نفتی، مشتقات نفت بخش ویژه ای را به خود اختصاص داده است، زیرا قیمت جهانی مشتقات نفتی نیز در سال های اخیر روند صعودی را طی کرده است که این موضوع توانسته است تا درآمد پتروشیمی ها و پالایشی ها را افزایش دهد. اگر صادرات مشتقات نفتی نیز از نظر وزنی افزایش یافته باشد، اثر بهتری بر حساب جاری خواهد گذاشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی بیان کرد: بررسی ها نشان می دهد که در چند فصل آینده اقتصاد چین با رکود مواجه خواهد شد، که این موضوع می تواند بر قیمت انرژی تاثیر گذار باشد، بنابراین باید در نظر بگیریم در فصل های آینده با فرض تولید ثابت نفت، درآمد صادرات نفت ممکن است کاهش یابد و برای این مسئله باید برنامه‌ریزی کنیم.

وی افزود: رئیس کل بانک مرکزی به جامعه این پیام را منتقل کرده است که بهبود تراز تجاری کشور بر سیاست های ارزی و مدیریت بازار ارز تاثیر گذار بوده و موجت کاهش نرخ ارز شده است.

شقاقی شهری ابراز داشت: یکی از شاخص هایی که بر بازار ارز تاثیر گذار است بحث ناترازی های ارزی است و ناترازی های ارزی نیز برگرفته از ناترازی های تجاری است، بنابراین با کاهش نا ترازی های تجاری در سال های اخیر و رشد شاخص حساب جاری، یکی از دلایل ناترازی های ارزی که ناترازی تجاری است کاهش پیدا کرده است، بنابراین با بهبود شاخص حساب جاری می توانیم مدیریت بازار ارز را در سال جاری تداوم ببخشیم.

این اقتصاددان با اشاره به اهمیت حساب سرمایه گفت: منظور از حساب سرمایه این است که چه مقدار سرمایه وارد کشور شده است و در طرف مقابل چه مقدار سرمایه از اقتصاد ایران خارج شده است. برای تحلیل حساب سرمایه، فرار سرمایه، قاچاق، انتقال سرمایه و … حساب می شود، از طرف دیگر وقتی که تحریم صورت می گیرد، خروج سرمایه تشدید می شود، در نهایت این موارد موجب شده تا حساب سرمایه منفی شود. اگر بتوانیم به بانک مرکزی کمک کنیم تا حساب سرمایه را تقویت کند، بانک مرکزی راحت تر می تواند بازار ارز را مدیریت کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تصریح کرد:  وظیفه تقویت حساب سرمایه با بانک مرکزی نیست، بلکه دولت و دستگاه هایی مانند ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز در این امر دخیل هستند. از طرفی ما در کشور مالیات بر خروج سرمایه نداریم، این موضوع می تواند بازدارنده عمل کند و مانع خروج ارز از کشور شود. 

وی افزود: بنابراین متولی بازار ارز تنها بانک مرکزی نیست و دولت و دستگاه ها برای یاری رساندن به بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز باید سیاست های تجاری، مالی و سرمایه ای را با سیاست های ارزی و پولی هماهنگ کنند.  همچنین صادر کنندگان ارز حاصل از صادرات را با تاخیر وارد کشور می کنند، که بر بازار ارز تاثیر بدی خواهد داشت.

شقاقی شهری در پایان تاکید کرد: در مجموع هر چه قدر که ناترازی حساب سرمایه کاهش یابد، دست بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز بازتر خواهد شد.