تعهد هند در بندر چابهار نامشخص است

نارندرا مودی و شینزو آبه نخست وزیران هند در سفر اخیر خود به ژاپن از چشم انداز همکاری بین دو کشور برای ارتقای صلح و رفاه در منطقه استقبال کردند. در مقاله ای که توسط سازمان خبری فرست پورت هند منتشر شده، آمده است که این امر طبق توافق دو کشور از طریق همکاری های دوجانبه و سه جانبه از جمله در توسعه زیرساخت ها و اتصالات بندر چابهار در جنوب شرق ایران انجام خواهد شد. در زیر گزیده ای است.

تعامل سه جانبه بین هند، ایران و افغانستان در طول سفر مودی به ایران در ماه می ۲۰۱۶ تاریخی بود و راه های تجارت هند با ایران، افغانستان، آسیای مرکزی و روسیه را از طریق کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب گسترش داد.

چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و از دو بندر مجزا به نام‌های شهید کلانتری و شهید بهشتی تشکیل شده است که هر کدام دارای پنج اسکله و در مجموع ۱۰ اسکله است. هند و ایران برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ بر سر برنامه‌هایی برای توسعه بیشتر بندر شهید بهشتی توافق کردند، اما هند با تحریم‌ها علیه ایران منصرف شد. بر اساس توافق هند و ایران در ماه مه ۲۰۱۶، هند یکی از اسکله‌های شهید بهشتی را بازسازی می‌کند و یک مرکز حمل و نقل کانتینری به طول ۶۰۰ متر در بندر را بازسازی می‌کند.

قرارداد دوجانبه بین هند و ایران به ایران حق توسعه دو اسکله بندر چابهار را طبق توافق در سال ۲۰۱۵ می دهد که به مدت ۱۰ سال توسط ایندیا پورتز گلوبال که یک سرمایه گذاری مشترک بین جواهر لعل نهرو بندر تراست و کاندلا است، امکان بهره برداری از آنها را می دهد. پورت تراست با مشارکت آریا بنادر ایران.

همزمان با توسعه بندر چابهار، هند قرار است خط ریلی چابهار را به زاهدان در مرز ایران و افغانستان بسازد که فراتر از زاهدان به راه‌آهن ایران از غرب و سپس شمال نزدیک به مرز ایران و افغانستان متصل می‌شود. اجتناب از ولایت ناآرام هلمند افغانستان.

هزینه توسعه چابهار توسط هند در مدت ۱۸ ماه ۸۵ میلیون دلار خواهد بود. ظرفیت چابهار با تکمیل عملیات بهسازی طبق توافق در اردیبهشت ۱۳۹۵ از ۲.۵ میلیون تن فعلی به ۸ میلیون تن افزایش می یابد. سرمایه گذاری هند با خط اعتباری ۱۵۰ میلیون دلاری به ایران از طریق اگزیم بانک هند تکمیل می شود. هند همچنین برای احداث خط ریلی چابهار – زاهدان ۴۰۰ میلیون دلار فولاد پیشنهاد داده است.

بندر چابهار و INSTC به هند دسترسی استراتژیک برای تجارت با افغانستان و اوراسیا را می دهند، زیرا پاکستان از مسیر زمینی خود محروم می شود. عملیاتی شدن اخیر بندر گوادر، و همچنین CPEC، این امر را مهم تر می کند. بندر گوادر به مدت ۴۹ سال برای عملیات به یک شرکت چینی اجاره داده شده است. در دسامبر ۲۰۱۱، روزنامه های منطقه ای پاکستان گزارش دادند که ارتش چین کنترل گیلگیت-بالتستان را به دست گرفته است و پاکستان در نظر دارد گیلگیت-بالتستان را به مدت ۵۰ سال به چین اجاره دهد.

امتناع اخیر ایران از پذیرش پیشنهاد ONGC ویدش برای توسعه میدان نفتی فرزاد-بی ایران با هزینه ۱۰ میلیارد دلاری، نشانه خوبی نیست. این قرارداد قرار بود در اکتبر ۲۰۱۶ امضا شود. ۱۲.۸ تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز به نام فرزاد-بی توسط کنسرسیومی از OVL، Oil India Ltd و Indian Oil Corporation در سال ۲۰۰۸ کشف شد. اگرچه هند همچنان امیدوار است که این معامله را انجام دهد. تا فوریه ۲۰۱۷، اقدام ایران ممکن است تحت تأثیر چین بوده باشد.

ایجاد روابط چین

در سال ۲۰۱۱، پکن و تهران قراردادی را امضا کردند که به چین حقوق انحصاری چند میدان نفتی و گازی ایران تا سال ۲۰۲۴ از جمله حق ساخت زیرساخت‌های لازم را به چین داد. در مقابل، چین متعهد شد که هرگونه حمله خارجی علیه این مناطق را به عنوان حمله علیه قلمرو مستقل خود تلقی کند و از آنها دفاع کند. هدف چین و ایران افزایش تجارت دوجانبه به ۶۰۰ میلیارد دلار در یک دهه آینده است، حتی اگر اقتصاددانان احساس می‌کنند که این امر قابل دستیابی نیست.

ممکن است دلایل متعددی وجود داشته باشد که چرا هند پس از موافقت با توسعه چابهار در سال ۲۰۰۳ از توسعه چابهار خودداری کرد، اما در سال ۲۰۱۵ مشخص شد که به دلیل تحریم‌ها، مشکلاتی در تسویه پرداخت‌های معوقه نفت وارداتی ایران حتی از طریق بانک‌های اروپایی وجود داشته است.

زمانی که هند به طور فیزیکی توسعه چابهار را آغاز کرد و میزان تکمیل آن مشخص نیست، به وضوح علاوه بر کیفیت، نیاز به سرعت نیز وجود دارد.

استفاده زودهنگام از مشارکت هند و ژاپن در پروژه و رفع مشکلات سرمایه‌گذاری مالی، در صورت وجود، به دلیل ادامه تحریم‌ها (به هر شکلی) نیاز لحظه‌ای است. با توجه به اینکه کار توسعه توسط هند قرار بود در ۱۸ ماه تکمیل شود، در واقع باید هدف آن تحویل آن تا سپتامبر ۲۰۱۷ باشد.