توافقنامه جولانی و مظلوم عبدی؛ آیا ترکیه به خواسته خود رسید؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رسانه‌های سوریه شب گذشته (دوشنبه شب) تصاویری از ابومحمد الجولانی رئیس دولت موقت سوریه و مظلوم عبدی فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه را منتشر کردند که در حال امضای توافق ادغام نیروهای دموکراتیک سوریه تحت فرماندهی نیروهای دولتی بودند.

این توافق شامل ۸ بند است که عبارتند از:

۱. تضمین حقوق تمام سوری‌ها در داشتن نماینده و مشارکت در فرآیند سیاسی و تمام نهادهای دولتی بر اساس شایستگی، بدون توجه به پیشینه مذهبی و قومی آن‌ها.

۲. جامعه کردی به عنوان جامعه‌ای اصیل در دولت سوریه شناخته می‌شود، و دولت سوریه حق شهروندی و تمام حقوق قانونی آن‌ها را تضمین می‌کند.

۳. آتش‌بس در تمامی مناطق سوریه برقرار شود.

۴. ادغام تمامی نهادهای مدنی و نظامی شمال شرق سوریه تحت کنترل و مدیریت دولت سوریه، از جمله گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه‌ها و میادین نفتی و گازی.

۵. تضمین بازگشت تمام آوارگان سوری به شهرها و روستاهای خود و تأمین امنیت آن‌ها از سوی دولت سوریه.

۶. حمایت از دولت سوریه در مبارزه با عناصر”باقی‌مانده‌های رژیم بشار اسد” و تمام تهدیداتی که امنیت و وحدت آن را به خطر می‌اندازند.

۷. مخالفت با هرگونه فراخوان برای تجزیه‌طلبی، سخنان تنفرآمیز و تلاش‌ها برای ایجاد فتنه میان تمامی اجزای جامعه سوریه.

۸. کمیته‌های اجرایی تلاش خواهند کرد تا این توافقنامه را حداکثر تا پایان سال جاری اجرایی کنند.

درباره تاثیر این توافق بر سوریه تحلیل ها و نظرات مختلفی منتشر شده اما درباره نگاه ترکیه نسبت به این توافق سوال مهمی وجود دارد که آیا این توافق به سود آنکاراست یا نه؟

از ۳ ماه پیش دولت بشار اسد در سوریه سرنگون شده و دولت جدیدی روی کار آمد که به ترکیه نزدیک است. آنکارا در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی تلاش کرده تا حداکثر بهره برداری را از این تغییر داشته باشد.

در بعد امنیتی نیز یکی از مهمترین خواسته های آنکارا از دولت جدید سوریه، فشار بر کردهای شمال سوریه برای خلع سلاح است تا به گفته مقامات ترکیه، خطر امنیتی از مرزهای جنوبی این کشور رفع شود.

 مقامات نظامی ترکیه همچون یاشار گولر وزیر دفاع نیز بارها گفته اند که در صورت برداشته شدن این تهدید، آماده خروج نیروهای نظامی ترکیه از شمال سوریه هستند.

در نگاه اول به نظر می رسد که این توافق، آن چیزی است که ترکیه دنبال آن بوده و خواسته های آنکارا محقق شده است. اما چند ابهام در این خصوص وجود دارد:

– در متن توافقنامه هیچ اشاره ای به خلع سلاح نیروهای دموکراتیک سوریه یا قسد نشده است. اگرچه در بند ۴ گفته شده که همه نهادهای مدنی و نظامی شمال شرق سوریه از جمله گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه‌ها، میادین نفتی و گازی تحت کنترل و مدیریت دولت سوریه قرار می گیرند اما در بند ۶ آمده است نیروهای قسد در مبارزه با عناصر”باقی‌مانده‌های رژیم بشار اسد” و تمام تهدیداتی که امنیت و وحدت آن را به خطر می‌اندازند، از دولت سوریه حمایت کند. این بدان معناست که قسد نه تنها خلع سلاح نخواهد شد بلکه در فعالیتهای نظامی هم عملیاتهای مشترک با دولت دمشق خواهد داشت.

– مظلوم عبدی ساعاتی پیش از دیدار با احمد الشرع و امضای توافقنامه، با ژنرال کوریلا فرمانده سنتکام در منطقه ای در شمال شرق سوریه دیدار و گفتگو کرده که جزئیاتی از آن منتشر نشده است. همین موضوع نشان می دهد که آمریکا یا از توافق اطلاع داشته و یا مدیریت این توافق را دارد. آمریکایی ها بارها اعلام کرده اند که کردهای شمال سوریه را متحدان خود می دانند زیرا در مبارزه با تروریسم به آنها کمک کرده اند. این یکی از دلایل عصبانیت آنکارا از واشنگتن است. ترکیه در بالاترین سطوح سیاسی از جمله رئیس جمهور و وزیر خارجه، طی سالیان گذشته بارها به حمایت نظامی و سیاسی آمریکا از قسد انتقاد کرده و خواهان پایان دادن به آن شده است. در حالیکه آمریکا هیچ تغییری در حمایت از متحد خود حتی با فشار ترکیه نداشته، احتمال اینکه در قبال دمشق به کردها فشار آورد که خود را منحل یا خلع سلاح کنند بدون اینکه امتیازی بگیرند بعید به نظر می رسد.

– با گذشت بیش از ۱۶ ساعت از انتشار این توافقنامه هنوز مقامات سیاسی ترکیه واکنشی به آن نداشته اند. تنها در رسانه های ترکیه، نقشه سوریه به شکل سبز در آمده و مدعی هستند که سوریه زین پس متحد شده و این بزرگترین پیروزی برای سوریه و ترکیه است. این در حالیست که رژیم اسرائیل، جنوب سوریه را در اشغال دارد و هر روز بر وسعت آن می افزاید و شمال سوریه در اشغال ترکیه و آمریکاست. اینکه هیچ واکنشی از سوی وزارت خارجه یا رئیس جمهور ترکیه در پی این اتفاق مهم وجود ندارد را می توان نشانه ای از سردرگمی یا غافلگیری آنکارا دانست که نشانه خوبی برای ترکیه نیست.

– مقامات ترکیه بارها گفته اند که در صورت از بین رفتن تهدید کردها در شمال سوریه، نیروهای خود را عقب می کشند. در صورتیکه اتفاقات در سوریه مطابق آنچه آنکارا خواسته پیش برود، ترکیه مجبور به عقب نشینی از مناطق اشغالی است که این نیز خبر خوبی برای آنها نیست.

در پایان می توان گفت: توافقنامه جولانی و مظلوم عبدی در دمشق اتفاق مهمی بود. عبدی پیش از امضای توافقنامه با فرمانده آمریکایی در منطقه دیدار و گفتگو کرده بود. در توافقنامه سخنی از خلع سلاح کردها نیست بلکه برعکس، از آنها برای مبارزه با تروریسم و ایجاد امنیت کمک خواسته شده است. مقامات ترکیه به این اتفاق مهم تاکنون هیچ واکنشی نشان نداده اند. همه این موارد نشان می دهد که ترکیه از اتفاق رخ داده غافلگیر شده و برعکس آنچه تصور می شود، نمی توان گفت که آنکارا در ماجرای کردهای سوریه به خواسته خود رسیده است.

علی حیدری کارشناس مسائل ترکیه