حراج آثار هنری بلای ایران را تحریم می کند

آثاری از تعداد زیادی از هنرمندان بنام ایران از جمله سهراب سپهری، بهمن محصص، کوروش شیشه‌گران، منیر فرمانفرمائیان، پرویز تناولی، حسین زندرودی، فرهاد مشیری و محمد احسایی در سال‌های اخیر در حراج‌هایی در داخل و خارج از کشور به فروش رسیده است.

حراج تهران به عنوان تنها محل فروش آثار هنری تاکنون در هشت دوره خود آثار خود را عرضه کرده است. آثار هنری مشابهی نیز در حراج‌های کریستیز و ساتبی در نیویورک، دبی، دوحه و لندن زیر چکش قرار گرفته‌اند که برخی از آنها قیمت‌های نسبتاً بالایی دارند.

می توان پرسید چرا حراج تهران با پتانسیل مالی و هنری خود به عنوان یک رویداد بین المللی مطرح نشده و شرکت کنندگان در مناقصه همگی ایرانی هستند؟ علیرضا سمیع آذر، مدیر حراج تهران و مدیر سابق موزه هنرهای معاصر تهران، در پاسخ به این سوال کلیدی فایننشال تریبون، گفت که این واقعاً یک چالش و چیزی فراتر از حیطه اختیارات خانه حراج وی است.

شرایط مناسب (معاملات مالی و روابط عادی بانکی با خارج) برای فروش آثار به خارجی ها وجود ندارد. اولا، آنها نمی توانند از کارت های اعتباری خود برای خرید لات ها استفاده کنند. ثانیاً، حتی در دوران پس از برنامه جامع اقدام مشترک، انتقال پول به بانک خارجی و از یک بانک خارجی به حساب داخلی امکان‌پذیر نیست، اگرچه مجموعه‌داران و مناقصه‌گران خارجی همواره علاقه زیادی به آثار هنری ایران داشته‌اند.

برجام که معمولاً به عنوان توافق هسته ای ایران شناخته می شود، یک توافق بین المللی است که در ژوئیه ۲۰۱۵ در وین بین ایران و شش قدرت جهانی (پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان) امضا شد. این توافق به کاهش تحریم‌های اقتصادی اعمال‌شده به دلیل برنامه هسته‌ای کمک کرد، اما برخی محدودیت‌های بانکی و سایر محدودیت‌های آمریکا همچنان پابرجا هستند. موانع معاملات بین المللی پول به دلیل تحریم های یکجانبه اعمال شده توسط دولت ایالات متحده است.

 اقتصاد هنر

فروش آثار هنری در بهبود اقتصاد هنر در یک کشور نقش دارد. تحریم ایران به بازار هنر در داخل لطمه زده است که اجازه نمی دهد خارجی ها آثار هنرمندان ایرانی را بخرند. با گسترش، این امر رشد اقتصاد هنر را در کشور تضعیف کرده است.

اگرچه برخی طرفدار ضرب المثل معروف «هنر برای هنر» هستند، که بیانگر این فلسفه است که ارزش ذاتی هنر از هر کارکرد آموزشی، اخلاقی یا سودمندی جدا است، سمیع آذر به تریبون گفت که اقتصاد هنر می تواند و باید. به توانمندسازی هنرمندان و مستقل کردن آنها کمک کنید.

او گفت: «فروش آثار هنری به زیبایی‌شناسی هنر لطمه نمی‌زند، (بلکه) با حمایت مالی از هنرمندان و ایجاد احساس خوب در دیدن این که آثارشان ارزش دارند، هنرمندان را تشویق می‌کند.

هنرمندان همچنین نیاز به امرار معاش دارند و در صورت عدم فروش از زحمات و بازده مالی آنها باید شغل دومی را انتخاب کنند که می تواند تأثیر منفی بر خلاقیت هنری آنها بگذارد. همچنین این احتمال وجود دارد که «اگر بازاری برای آثارشان وجود نداشت، هنرمندان به یک پشتیبان مالی (فرد یا سازمان) نیاز داشتند تا از آنها حمایت مالی کند، که ممکن است منجر به تحمیل ذهنیتی متفاوت با هنرمندان به هنرمندان شود. سامی آذر اشاره کرد.

  تغییر رویکرد

مدیری در مورد پیشنهاد دهندگان در حراج تهران می گوید کسانی که پیشنهاد می دهند از گروه های مختلفی هستند. سمیع آذر توضیح داد: “مناقصه گران از جمله مجموعه داران کهنه کار، بستگان و آشنایان هنرمندان یا افرادی از جامعه هنری عمومی هستند.”

او با اشاره به گروه جدیدی از مجموعه داران که رویکرد هنری کمتری نسبت به آثار دارند، گفت: «علاوه بر این، کسانی هستند که خرید آثار هنری را سرمایه گذاری می دانند. اینطور نیست که آنها نسبت به هنر کاملاً بی تفاوت هستند، بلکه آنها به این موضوع به عنوان یک راه جدید برای کسب سود مالی نگاه می کنند.

سمیع آذر در پاسخ به سوالی درباره دلیل این نوع رویکرد به آثار هنری می گوید: «سادگی در فروش آثار هنری در سایر فرصت های سرمایه گذاری مانند سرمایه گذاری در ملک و مسکن وجود ندارد.» در نتیجه مجموعه‌داران بیشتری جذب دنیای هنر می‌شوند زیرا احساس می‌کنند می‌توانند با ریسک کمتر سودهای بزرگی به دست آورند.

بازار آثار هنری در داخل کشور در حال رونق است و به آرامی به عرصه بین المللی نیز راه پیدا می کند.

  درآمدهای بالاتر 

هشتمین دوره حراج آثار هنری معاصر تهران در ماه گذشته (۱۲ ژانویه) برگزار شد و حدود ۱۵۰ میلیارد ریال (۳.۱۲ میلیون دلار) درآمد کسب کرد.

در مجموع ۱۲۰ اثر از هنرمند معاصر ایرانی به فروش رسید و به جز دو قطعه، بقیه با قیمت های متفاوت از ۱۸۰۰ تا ۳۶۴۰۰۰ دلار فروخته شد.

این فروش در مقایسه با دوره های قبلی موفقیت بزرگی اعلام شد. در مقایسه، حراج هشتم رشد محسوسی داشت – از ۱۲۵ میلیارد ریال (۲.۶ میلیون دلار) در دسامبر ۲۰۱۶ به ۱۵۰ میلیارد ریال (۳.۱ میلیون دلار) افزایش یافت.

حراج تهران که در سال ۲۰۱۲ راه اندازی شد، یک تلاش ملی برای رسیدگی به علاقه روزافزون به هنر مدرن و معاصر ایران است.