در Slow Lane گیر کرده است

برداشتن تحریم‌ها علیه ایران در ژانویه امسال قرار بود راه‌های تجاری جدیدی را برای کشورهای سراسر جهان – به‌ویژه کشورهای همسایه ایران از جمله پاکستان – باز کند. اما بر اساس مقاله ای که توسط هفته نامه پاکستانی TNS منتشر شده است، تجارت بین پاکستان و ایران به کاهش شدیدتر در دوران پس از تحریم ادامه داد.

بخشی از مقاله با این سوال آغاز می‌شود که چرا پاکستان و ایران نتوانسته‌اند از فرصت‌های تجاری بالقوه پس از لغو تحریم‌ها سود ببرند؟ در ادامه مقاله آمده است:  

سال ۲۰۱۲ اوج تجارت ایران و پاکستان بود که مبادلات تجاری از مرز ۳ میلیارد دلار گذشت. با این حال، این رقم در سال‌های بعد روند نزولی داشت. بر اساس گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران، تجارت دو طرفه در سال گذشته منتهی به اسفندماه به ۸۶۱ میلیون دلار کاهش یافت که از این میزان ۶۳۵ میلیون دلار مربوط به صادرات ایران به پاکستان بود که نسبت به سال قبل ۳۴ درصد و ۲۲۶ دلار کمتر بود. میلیون به واردات از پاکستان – کاهش ۱۶ درصدی.

داده های مبادلات تجاری دوجانبه ایریکا مربوط به چهار ماهه نخست سال جاری (۳۰ اسفند تا ۳۰ تیر) است که در این مدت ۶۴۶ هزار و ۴۰۰ تن کالا به ارزش ۲۵۶.۴ میلیون دلار به پاکستان صادر شده است که نشان دهنده افزایش ۳۰ درصدی ارزش نسبت به پاکستان است. دوره مشابه سال گذشته این در حالی است که طی چهار ماه گذشته بیش از ۱۶۶ هزار و ۷۰۰ تن کالا به ارزش ۱۶۰ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار وارد کشور شد که نشان دهنده افزایش ۱۱۹ درصدی است. پتروشیمی، قیر، گاز، سرب، بذر نباتی، فرش، پسته و کاشی از عمده‌ترین کالاهای صادراتی بوده است. واردات عمدتاً شامل برنج، گاو، میوه، کنجد، نخود، لوبیا و عدس بود.

 هدف جاه طلبانه

نواز شریف، نخست وزیر پاکستان در ۲۶ مارس در یک مجمع تجاری با رئیس جمهور حسن روحانی در اسلام آباد گفت که پاکستان و ایران قصد دارند تجارت دوجانبه سالانه خود را تا سال ۲۰۲۱ به ۵ میلیارد دلار افزایش دهند.

شریف گفت: «در برنامه اقدام استراتژیک پنج ساله که دیروز امضا شد، هدف ما افزایش تجارت دوجانبه به سطح ۵ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۱ است.

عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور ایران در ماه آوریل به ایرنا گفت که دو کشور همسایه باید نقشه راه آینده را برای روابط دوجانبه خود تعریف کنند.

ایران آماده است تا تامین کننده اصلی نفت و فرآورده های نفتی، گاز و برق پاکستان باشد و به این کشور کمک کند تا از بحران انرژی کنونی خارج شود. خط لوله گاز ایران و پاکستان تا مرز دو کشور کشیده شده و آماده اتصال به شبکه گاز پاکستان است. ما همچنین آمادگی خود را برای صادرات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ مگاوات برق به کشور همسایه اعلام کرده ایم.

ایران در حال حاضر حدود ۱۰۰ مگاوات برق به مناطقی در پاکستان هم مرز با ایران صادر می کند. پاکستان می گوید که در مراحل نهایی مذاکره برای توافقی است که صادرات برق را افزایش می دهد.

پاکستان که دچار کمبود انرژی است، روزانه حدود ۱۲ ساعت برق را قطع می کند و مشتاق واردات نفت، گاز، آهن و فولاد ایران است. ایران به منسوجات، کالاهای جراحی، کالاهای ورزشی و محصولات کشاورزی پاکستان علاقه مند است.

روحانی در جریان سفر خود به پاکستان گفت: در همین حال، ایران کار روی خط لوله با تاخیر زیادی را که گاز طبیعی به پاکستان پمپاژ می کند، به پایان رسانده است و در موقعیتی قرار خواهد گرفت که ظرف چند ماه آینده گاز همسایه خود را تامین کند.

وی افزود: ایران این خط لوله گاز را تا مرز پاکستان احداث کرده است و ما آماده ایم گاز را در مرزهای خود به پاکستان برسانیم. ما تقریباً سهم خود را تکمیل کرده‌ایم.» “اکنون این بر عهده پاکستان است که در سمت خود کار را آغاز کند.”

این پروژه ۷ میلیارد دلاری گاز که «خط لوله صلح» نامیده می‌شود، از زمانی که در دهه ۱۹۹۰ برای اتصال میدان عظیم گازی پارس جنوبی به هند از طریق پاکستان طراحی شد، با تأخیرهای مکرر مواجه شد.

هند در سال ۲۰۰۹ به دلیل هزینه ها و مسائل امنیتی، یک سال پس از امضای توافق هسته ای با واشنگتن، از این پروژه خارج شد.

ایالات متحده با دخالت پاکستان و هند مخالفت کرده بود و گفته بود که این پروژه می تواند تحریم های اعمال شده علیه ایران به دلیل فعالیت های هسته ای این کشور را نقض کند.

اکثر تحریم ها در ژانویه در ازای پایبندی ایران به توافقی برای محدود کردن برنامه هسته ای خود برداشته شد.

عدم وجود روابط بانکی رسمی

عبدالرئوف علم، رئیس فدراسیون اتاق بازرگانی و صنایع پاکستان، عدم وجود روابط بانکی رسمی بین دو کشور را دلیل حجم پایین، غیرقابل پیش‌بینی و نوسان تجارت دوجانبه می‌داند. علم می گوید تنها چند روز پیش هیئتی را به تهران برد و با همتایان و مقامات ایرانی دیدار کرد تا مسائلی را که مانع تجارت دوجانبه می شود، بررسی کنند.

او گفت: “من به معنای واقعی کلمه از آنها [ایرانی ها] خواهش کردم که یک سیستم بانکی رسمی با پاکستان ایجاد کنند، زیرا بدون آن هیچ روابط تجاری نمی تواند شکوفا شود.”

زاهد شینواری، رئیس پیشین اتاق بازرگانی و صنایع خیبر پختونخوا و رئیس اتاق مشترک تجارت و صنعت پاکستان و افغانستان، می‌گوید که بسیار مایه تاسف است که ایران و پاکستان با وجود مسلمان بودن و همسایگان در حال توسعه، نتوانستند روابط تجاری صمیمانه برقرار کنند. /p>

او می گوید نه ایران و نه پاکستان به ظاهر برای سناریوی پس از تحریم آماده نیستند.

او می‌گوید: «این بینش برنامه‌ریزان اقتصادی ما را که نمی‌توانستند برای بهره‌برداری از این موقعیت برنامه‌ریزی کنند، آشکار کرد.» و افزود که صنعت در پاکستان می‌تواند ۵۰ درصد مواد اولیه و نهاده‌های اولیه خود را با نرخ ارزان‌تر از ایران دریافت کند.

تجارت ایران با افغانستان به رقم خیره کننده ۳ میلیارد دلار خواهد رسید، در حالی که تجارت متقابل ایران با امارات متحده عربی به ۸ میلیارد دلار می رسد. اما با پاکستان، این مبلغ کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار است، علیرغم این واقعیت که هر دو طرف دارای پتانسیل بیش از ۲۰ میلیارد دلار در تجارت متقابل هستند.

شینواری افزود: ۵۰۰۰ واحد پتروشیمی در پاکستان مواد خام را از کشورهای دوردست تولیدکننده نفت وارد می‌کنند که هزینه تولید را به سطح غیررقابتی می‌رساند، در حالی که این واحدها می‌توانند همان مواد را با نرخ بسیار پایین از ایران تهیه کنند. بیش از دوجین بانک ایرانی در سرتاسر جهان فعالیت می کنند. بانک صادرات ایران در آمریکا و سایر مناطق از جمله اروپا شعبه دارد، اما هیچ بانک ایرانی در پاکستان فعالیت نمی کند. به همین ترتیب، هیچ یک از بانک های پاکستانی در ایران فعالیت نمی کنند.»

به گفته وی، برای صادرات و واردات، تجار نیاز به یک سیستم بانکی رسمی برای افتتاح ال سی دارند.