روحانی ایران را به صادرکننده گندم تبدیل کرد

ایران یکی از بزرگترین مصرف کنندگان گندم در جهان است. مصرف سرانه در این کشور ۱۶۷.۶ کیلوگرم در سال تخمین زده می شود که تقریباً سه برابر میانگین جهانی حدود ۶۷ کیلوگرم است.

در عین حال ایران یکی از خشک ترین کشورهای جهان است که میانگین بارندگی آن تنها ۲۵۰ میلی متر در سال است که باعث کمبود شدید آب در سراسر کشور می شود. در مقاله ای که المانیتور منتشر کرده است، این امر تامین گندم برای تامین نیازهای داخلی را به یکی از دغدغه های اصلی دولت های متوالی تبدیل کرده است که وادار به اتکا به واردات با هزینه های عمده شده است. متن کامل به شرح زیر است:

بررسی واردات نشان می دهد که ایران در ۱۵ سال گذشته حدود ۱۲.۶ میلیارد دلار برای خرید بیش از ۴۲ میلیون تن گندم هزینه کرده است.

این در حالی است که کشور همزمان به دنبال دستیابی به خودکفایی بوده که در مواردی منجر به موفقیت در کاهش یا تقریباً توقف واردات شده است. با این حال، این دستاوردها، عمدتاً به دلیل سوء مدیریت و شرایط آب و هوایی، پایدار نبودند.

در سال ۲۰۰۴، در زمان دولت اصلاحات (۱۳۷۶-۱۳۸۴)، ایران برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ به خودکفایی در تولید گندم دست یافت. دولت اصلاحات همچنین یک برنامه ۱۰ ساله را تدوین کرد که گام‌های اولیه برای کاهش واردات را تشریح کرد و استراتژی‌هایی را با هدف حفظ تولید در زمان خشکسالی پیش‌بینی کرد.

با این حال، این طرح در دولت محمود احمدی نژاد (۱۳۸۴-۱۳۸۴) کنار گذاشته شد و کشور دوباره برای تامین نیازهای داخلی به واردات متکی شد و طی دو دوره ریاست جمهوری وی بیش از ۲۵.۷ میلیون تن گندم خریداری کرد.

  بازگشت به خودکفایی

اما با روی کار آمدن حسن روحانی، رئیس جمهور در آگوست ۲۰۱۳، اوضاع شروع به تغییر کرد. دولت وی در چهار سال گذشته مجموعه ای از اقدامات را انجام داده است تا نه تنها واردات را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، بلکه تولید را به سطحی برساند که ایران را قادر ساخته دوباره دستیابی به خودکفایی.

ایران با تولید بی سابقه ۱۴ میلیون تنی در سال گذشته به صادرکننده محصول استراتژیک تبدیل شده است. در ماه ژوئن، این کشور برای اولین بار پس از سال ها گندم به خارج از کشور فروخت.

محمدرضا مرتضوی، رئیس فدراسیون انجمن صنایع غذایی ایران، روز ۲۰ خرداد به نقل از رسانه‌های داخلی گفت: اولین محموله به وزن ۳۵ هزار تن گندم به عمان ارسال شد. وی ابراز خوش بینی کرد که این کشور بتواند در «سطح بالایی» صادرات به کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته باشد.

به گفته مرتضوی، ظرفیت صادرات گندم در سال جاری (منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۶) بالغ بر ۲ میلیون تن است که نشان می‌دهد نیازی به واردات گندم نیست و ایران می‌تواند از طریق مناسب به صادرکننده عمده گندم و آرد تبدیل شود. برنامه ریزی».

روحانی در نخستین گام به سوی خودکفایی، محمود حجتی را به عنوان وزیر کشاورزی خود منصوب کرد. حجتی که در دولت اصلاحات نیز همین سمت را داشت، در سال ۱۳۸۳ ناظر این دستاورد بود.

اولین سال کامل دوره اول ریاست جمهوری روحانی شاهد واردات بی سابقه واردات بیش از ۷.۲ میلیون تن گندم با هزینه ۲.۳۷۹ میلیارد دلار بود. با این حال، مبلغ پرداختی کمتر از ۲.۵۸ میلیارد دلاری بود که برای واردات ۶.۷ میلیون تن گندم در سال گذشته در دوره احمدی نژاد هزینه شد. پول خرج شده برای واردات در سال های بعد به تدریج کاهش یافت و به کمترین میزان خود یعنی ۳۶۷ ​​میلیون دلار در سال گذشته منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۶ رسید.

  چند قدم برداشته شده

در دوره روحانی اقدامات متعددی برای افزایش تولید و کاهش واردات انجام شده است. اینها شامل قیمت تضمینی برای خرید محصولات کشاورزی، افزایش قیمت خرید، کاهش زمین های زیر کشت و تخصیص بودجه برای کمک به تامین بذر، کود و سموم کشاورزی به کشاورزان است.

همچنین اقداماتی برای کمک به تولیدکنندگان در توسعه سیستم های آبیاری و به روز رسانی ماشین آلات خود انجام شده است. علاوه بر این، مسئولان دوره های آموزشی برای کشاورزان برگزار کرده و ۸۰۰۰ کارشناس را برای نظارت بر فعالیت های کشاورزی به کار گرفته اند و همکاری با مؤسساتی مانند مرکز بین المللی بهبود ذرت و گندم را نیز گسترش داده اند. بعلاوه، از انواع جدیدی از بذرها استفاده می شود که در برابر خشکی مقاومت بیشتری دارند.

برخی از کارشناسان معتقدند یکی دیگر از اقدامات مهم، ایجاد بنیاد ملی توانمندسازی گندمکاران بود. این بنیاد در سال مالی ۱۶-۲۰۱۵ با هدف تقویت تولید گندم تشکیل شد. این کشور در دسامبر ۲۰۱۵ یک برنامه پنج ساله را با هدف دستیابی به تولید پایدار سالانه ۱۳ میلیون تنی بدون نیاز به تامین منابع آبی اضافی و افزایش سطح زیر کشت اعلام کرد.

علی خان محمدی، دبیر اجرایی این بنیاد به المانیتور گفت: «برای دستیابی به پایداری در تولید گندم، باید زیرساخت ایجاد کنیم و همچنین باید پایدار باشد. وابستگی تولید به شرایط آب و هوایی منجر به پایداری نخواهد شد. همه چیز، از جمله ماشین آلات و روش های کشت، باید به سمت پایداری حرکت کند.»

خان محمدی که مدیرعامل انجمن ملی نخبگان کشاورزی نیز هست، گفت: «سایر ارگان‌هایی که فعالیت‌هایشان در حوزه کشاورزی است باید فعالیت‌های خود را در راستای اهداف تعیین‌شده توسط وزارت کشاورزی برای کمک به تحقق پایداری در داخل کشور هدایت کنند. تولید گندم.”

در دوران روحانی، بخش کشاورزی نقش مهمی در رشد اقتصادی داشته است. ارقام رسمی نشان می دهد که سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی به ۱۲-۱۳ درصد افزایش یافته است، از ۹-۱۰ درصد در سال های منتهی به ۲۰۱۳.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این بخش به دلیل اهمیت راهبردی آن برای امنیت غذایی و همچنین نقش مهم کشاورزی در اقتصاد ایران، همچنان از محورهای اصلی کابینه دوره دوم روحانی خواهد بود.

این امر به‌ویژه از آنجایی که می‌تواند نقشی حیاتی در وعده رئیس‌جمهور مبنی بر ایجاد مشاغل بیشتر و اجرای «اقتصاد مقاومتی» که رهبر آیت‌الله سید علی خامنه‌ای بارها بر آن تاکید کرده‌اند، ایفا کند.

بر اساس برنامه‌هایی که قبلاً توسط مقامات دولتی اعلام شده بود، ایران نه تنها قصد دارد خودکفایی فعلی خود را در تولید گندم حفظ کند، بلکه در سال‌های آتی نیز به‌دنبال دستیابی به همین وضعیت برای سایر محصولات مهم مانند برنج، ذرت، جو، شکر و … است. پنبه، دانه های روغنی و چندین نوع لوبیا.