رویکردهای اقتصادی دولت اشتباه است

برخی از تصمیمات دولت تازه تاسیس حسن روحانی، رئیس جمهور حاکی از آن است که مسئولان به دنبال رویکردهای آزمون و خطا هستند که نزدیک به نیم قرن اقتصاد را خشک کرده است.

موسی غنی نژاد، اقتصاددان برجسته، در سرمقاله ای که روزنامه دنیای اقتصاد در سوندا منتشر کرد، افزود که ملاحظات اجتماعی و سیاسی بار دیگر بر عقلانیت اقتصادی ترجیح داده می شود.

ترجمه رایگان این قطعه در زیر آمده است: 

هفته گذشته رسانه ها خبر برگزاری مراسمی در سازمان برنامه و بودجه را منتشر کردند که طی آن تفاهم نامه ای به منظور افزایش اشتغال روستایی از طریق تولید پوشاک در روستاها منعقد شد. ظاهرا این تفاهم نامه سومین تفاهم نامه در نوع خود است که توسط سازمان برنامه و بودجه و با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، استانداری ها، بانک کشاورزی، سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران و انجمن پوشاک ایران انجام شده است.

>

تفاهم نامه های قبلی که مربوط به دولت اول رئیس جمهور روحانی [آگوست. ۲۰۱۳-۲۰۱۷]، به‌عنوان «بهینه‌سازی برندهای پوشاک» برای حذف برندهای متفرقه و «تاسیس شهرک‌های صنعتی تخصصی پوشاک» نام‌گذاری شدند. همه اینها با هدف احیای صنعت پوشاک کشور است که به گفته وزیر صنایع [محمد شریعتمداری] به دلیل قاچاق سالانه ۲.۴ میلیارد دلار پوشاک و ۱۲ میلیارد دلار واردات از مبادی قانونی در آستانه سقوط است. از تعرفه گمرکی معاف هستند.

بحث های منطقی علیه دخالت مستقیم دولت در احیای یک صنعت را کنار بگذارید. بالاخره دولت چه مسئولیتی دارد؟ آیا در وهله اول ایجاد یک محیط کسب و کار مطلوب و ارزیابی ابزارها و روش هایی نبود که دولت قصد دارد از آن برای “تقویت مجدد” صنعت پوشاک استفاده کند؟

دو راه حل بیش از حد استفاده شده

تاریخ نشان می دهد که دولت برای چنین مشکلاتی بیش از دو راه حل بیش از حد استفاده نشده در اختیار دارد. اولی یک راه حل اداری-اجباری برای جلوگیری فیزیکی از ورود کالاهای تقلبی و دیگری ارائه یارانه به تولیدکنندگان برای حمایت از تولید داخلی است.

چیزی که معمولاً در فرآیند تصمیم گیری دولت وجود ندارد، عدم توسل به عقلانیت اقتصادی است. دولت به این واقعیت اهمیتی نمی دهد که علت اصلی قاچاق، قیمت نسبی پایین محصولات خارجی به دلیل تثبیت نرخ ارز، هزینه های بالای تولید داخلی و بهره وری پایین دولتی است.

مقامات ایرانی به مسائل کلیدی بی توجه هستند. آنها از یک سو بر نظارت اداری بر واردات غیرقانونی با کمک استانداران استان های مرزی تاکید می کنند و از سوی دیگر از «اعطای وام با نرخ سود ترجیحی با پرداخت یارانه از بودجه عمومی» صحبت می کنند.

رئیس سازمان برنامه و بودجه (محمدباقر نوبخت) به چراغ سبز مجلس برای استقراض ۱.۵ میلیارد دلاری دولت از صندوق توسعه ملی برای افزایش اشتغال در روستاها اشاره می‌کند و می‌گوید از این منابع در طرح‌های صنعت پوشاک نیز استفاده می‌شود.

به نظر می رسد که دلیل ایجاد صندوق توسعه ملی توسط مسئولان فراموش شده است. منابع آن در حال حاضر مانند بودجه دولت استفاده می شود.

دولتمردان دولت جدید از سیاست های شکست خورده نیم قرن گذشته درس نگرفته اند. آن‌ها بر اتخاذ سیاست‌های حمایتی/یارانه‌ای اصرار دارند، بدون در نظر گرفتن این واقعیت که چنین اقدامات ناکارآمدی، همانطور که تجربه نشان می‌دهد، منجر به فساد و هدر دادن منابع مالی می‌شود. آنها دولت را مانند یک کیمیاگر می بینند که می تواند هر فلزی را به طلا تبدیل کند، در حالی که دقیقاً برعکس است.

مداخله دولت راه حل مشکل اقتصاد ایران نیست، زیرا خود مشکل است. سیاست‌های معیوب کشاورزی و مدیریت آب دولت در گذشته نه چندان دور، مانند اعطای یارانه آب، باعث بحران آب امروز شد.

رئیس تازه منصوب شده سازمان محیط زیست [عیسی کلانتری] که سال ها وزیر کشاورزی بود، بار دیگر خواهان بودجه بیشتر برای حل مشکلات ایجاد شده در دوران وزارتش است.

شورای رقابت؟!

شورای رقابت، نهادی که توسط دولت تأسیس شده است، مسئولیت رفع موانع بر سر راه رقابت [خودرویی] را دارد. اما در واقع کاری که شورا انجام می دهد تعیین قیمت محصولاتی است که تولیدکنندگان آن از انحصار برخوردار هستند. سوال اینجاست که چرا مسئولان در وهله اول سعی در تغییر فضای انحصاری ندارند؟

آخرین شاهکار شورای رقابت، برنامه آن برای اعلام سیستم قیمت گذاری برای خدمات ارائه شده توسط سرویس های سواری مانند Snapp و Tap30 است.

با توجه به رویکرد حمایتی شناخته شده شورا در قبال بنگاه‌های سنتی مانند سازمان تاکسیرانی تهران، این اقدام جدید به عنوان تاکتیک دیگری برای محدود کردن فعالیت‌های خدمات سواری که در ماه‌های اخیر به لطف سیستم قیمت‌گذاری رقابتی‌شان رونق زیادی داشته است، تلقی می‌شود.

نادیده گرفتن یک واقعیت اقتصادی در ریشه تمام اقدامات فوق توسط دولت نهفته است: مکانیسم قیمت، یا روشی که قیمت کالاها یا خدمات [در خدمت منافع یک گروه یا گروه ها] بر عرضه و تقاضای افراد تأثیر می گذارد. کالاها و خدمات.