طرح فولاد ۲۰۲۵: ما قبلاً آنجا بوده ایم!

ایران در نظر دارد طبق برنامه چشم انداز ملی ۲۰ ساله که ظرفیت سالانه ۵۵ میلیون تن فولاد خام را تا سال ۲۰۲۵ افزایش دهد، به ششمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان تبدیل شود.

برنامه ریزی برای توسعه صنعت فولاد داخلی به سال ۱۳۸۳ برمی گردد که در آن سال یا برای اولین بار از طرح موسوم به «طرح جامع فولاد» رونمایی شد. بر اساس این برنامه، ظرفیت تولید داخلی این فلز تا سال ۲۰۱۰ به ۲۸ میلیون تن در سال افزایش می‌یابد. این هدف دست نیافتنی بود و با نزدیک شدن به موعد مقرر، صنعت تقریباً ۴ میلیون تن کاهش یافت.

اکنون هدف ۵۵ میلیون تنی تا سال ۲۰۲۵ نیازمند افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی از ۲۶ میلیون تن به ۵۸ میلیون تن، گندله از ۲۸ به ۸۸ میلیون تن و کنسانتره سنگ آهن از ۴۴ به ۵۳.۳ میلیون تن است.

بررسی‌های انجام‌شده توسط شرکت فنی بین‌المللی فولاد نشان می‌دهد که برنامه چشم‌انداز صادرات سالانه ۲۱ میلیون تن از ظرفیت تولید پیش‌بینی‌شده را با تقاضای داخلی حدود ۳۴ میلیون تن در ده سال آینده ضروری می‌کند.

ناگفته نماند که این طرح موافقان و منتقدان خاص خود را دارد. وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران معتقدند انرژی ارزان و منابع معدنی فراوان امکان تحقق اهداف اعلام شده را فراهم می‌کند.

با این حال، منتقدان استدلال می کنند که دولت این نوار را بسیار بالا گذاشته است. آنها بر برخی کاستی های غیرقابل انکار تکیه می کنند، از جمله سیستم فرسوده و توسعه نیافته راه آهن، بحران بی پایان آب، ناتوانی شبکه های برق و گاز برای تغذیه هزاران کارخانه فولاد در سراسر کشور، ظرفیت ناکافی بندر برای صادرات فولاد و واردات قراضه، و کمبود قریب الوقوع سنگ آهن.

کارشناسان اقتصادی باتجربه و فعالان برجسته محیط زیست به طور منظم صنعت فولاد را به عنوان یک تعهد بیشتر با این فرض که آب بر است (برای تولید یک تن فولاد به ۷۵۰۰۰ گالن آب نیاز دارد) و بنابراین ناپایدار است، مشخص کرده اند. /p>

بهادر اهرمیان، عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن، تجارت و کشاورزی تهران معتقد است حتی اگر همه الزامات اولیه برآورده شود و زیرساخت‌ها توسعه یابد، ایران باز هم بازار مناسب و پایداری برای صادرات فولاد نخواهد داشت.

هر تاجر فولاد به شما خواهد گفت که ۲۰ میلیون تن فولاد در هیچ بازاری بدون بازاریابی کارآمد قابل فروش نیست. به گزارش پایگاه خبری TCCIMA به نقل از اهرمیان، در واقع صادرات چنین حجمی با توجه به رکود طولانی مدت در بازار جهانی فولاد تقریبا غیرممکن است.

او گفت که عرضه بیش از حد چین (که بیشتر به عنوان دامپینگ شناخته می شود) همه بازارهای فولاد در جهان را اشباع کرده است و رقابت برای تولیدکننده دیگری که بتواند وارد عمل شود و ۲۰ میلیون تن از این فلز را بفروشد بسیار طاقت فرسا است. کشورهایی که از خود فولاد ندارند، در مورد واردات فولاد ارزان چینی فکر نمی کنند، در حالی که کشورهای فولادساز تلاش می کنند تا به شدت از تولیدکنندگان خود از طریق تعرفه های وارداتی و سایر موانع حمایت کنند و رقابت خارجی را در این فرآیند کاهش دهند.

اهرمیان گفت: مصرف داخلی فولاد برای ۱۰ سال آینده بر اساس میانگین مصرف در دهه گذشته پیش بینی شده است. این در حالی است که صنعت ساختمان و در نتیجه تقاضا برای فولاد در نیمه اول دهه گذشته رونق داشت.

چنین پیش‌بینی‌هایی، بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های زمینی بازار فولاد (کاهش تقاضا در بخش ساخت‌وساز داخلی، افت شدید قیمت‌های جهانی کالاها و اختناق چین بر قیمت‌ها و تولید) نمی‌تواند دقیق و قابل اعتماد باشد.