عدم توقف بازگشت اقتصاد ایران

سر و صدای زیادی سرنوشت توافق هسته ای ایران را احاطه کرده است.

عقب انداختن توافقی که یک سال پیش اعلام شد بسیار دشوار خواهد بود. بنابراین، باید دید که دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا چه کاری می تواند انجام دهد تا میزان سود ایران از مهلت تحریم ها را محدود کند.

در مقاله ای که توسط Geopolitical Futures منتشر شده، یک نشریه آنلاین جدید که به تحلیل و پیش بینی روند رویدادهای جهانی می پردازد، آمده است: موضوع ایران هسته ای یا دارای قابلیت موشک بالستیک نیست، بلکه اقتصادی است که به دلیل توافق هسته ای در حال بهبود است. گزیده‌ها در ادامه می‌آیند:

در مورد ایران، بسته به اینکه از کجا سرچشمه می‌گیرد، با دو نوع اصلی داستان مواجه می‌شویم: واشنگتن یا تهران. در ایالات متحده، به نظر می رسد که دولت ترامپ که به تازگی روی کار آمده است، در تلاش برای مذاکره مجدد درباره توافق هسته ای است. در ایران، مخالفان رئیس جمهور حسن روحانی همچنان مدعی هستند که این کشور از توافق هسته ای سودی نبرده است.

از آنجایی که این یک توافق چندجانبه است، لغو توافق دشوار خواهد بود. بنابراین لغو این توافق مستلزم فرآیند پیچیده ای است که همه قدرت های بزرگ جهانی باید با پیروی از آن موافقت کنند.

به کنار لفاظی ها، اعضای ارشد دولت ترامپ، به ویژه وزیر دفاع ژنرال جیمز متیس، نمی خواهند جعبه ضرب المثل پاندورا را دوباره باز کنند.

به همین ترتیب، ادعاهای شاهین‌ها در مراکز مختلف قدرت ایران نیز نادرست است. این ادعاها برای تضعیف روحانی طراحی شده‌اند، به‌ویژه قبل از انتخاب مجدد وی در ماه مه.

مخالفان رئیس جمهور ایران استدلال های مختلفی را مطرح می کنند. نکته اصلی این است که ایران از توافق هسته‌ای منتفع نشده است، زیرا لغو تحریم‌ها به منافع اقتصادی، به ویژه در زندگی شهروندان عادی منجر نشده است.

  برجسته‌ترین توسعه ژئوپلیتیکی ایران 

گزارش ها حاکی از آن است که شهروندان عادی هنوز از منافع مالی ناشی از مهلت تحریم ها سود نبرده اند. اما این طبیعی است زیرا یک اثر قطره‌ای به زمان نیاز دارد تا تحقق یابد.

این توافق تنها یک سال پیش اجرایی شد. با این اوصاف، اقتصاد ایران بهبود یافته است، که قابل توجه ترین توسعه ژئوپلیتیکی در ایران است.

در سال ۱۳۹۴ (از ۲۱ مارس ۲۰۱۵ تا ۱۹ مارس ۲۰۱۶) قبل از لغو تحریم ها، اقتصاد ایران با سرعت ناچیز ۰.۵ درصد رشد کرد. در مقابل، رشد اقتصادی در دوره شش ماهه منتهی به ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۶، ۷.۴ درصد (۵.۴ درصد در بهار و ۹.۲ درصد در تابستان) بوده است. بخش عمده ای از این رشد به دلیل از سرگیری صادرات نفت خام ایران بود زیرا رشد بخش نفت در مجموع ۶۱.۳ درصد بود (به ترتیب ۵۵.۴ درصد و ۶۷.۲ درصد در سه ماهه اول و دوم).

هفته گذشته، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت اعلام کرد که تهران ۳.۹ میلیون بشکه در روز تولید می کند که کمی کمتر از رقم ۴ میلیون بشکه در روز قبل از اجرایی شدن تحریم های ۲۰۱۲ است.

در ماه دسامبر، ایران معافیتی از اوپک دریافت کرد که به موجب آن مجبور نبود تولید را طبق توافقی که شامل اعضای این سازمان و تولیدکنندگان غیراوپک مانند روسیه می‌شود، کاهش دهد.

ایران به طور قابل توجهی از کاهش تحریم ها سود برده است. از آنجایی که احتمالا راهی برای اعمال مجدد تحریم ها وجود ندارد، انتظار می رود این روند در آینده قابل پیش بینی ادامه یابد.

بعید است ایرانی ها کاری انجام دهند که موقعیت راحت فعلی آنها را تضعیف کند.

  ساخت بر سود

ایران محتاطانه در آزمایش‌های موشکی شرکت خواهد کرد که بخشی از توافق نیست و به شکل‌گیری برداشت‌های بین‌المللی کمک می‌کند.

مقامات ایرانی همچنین به صدور بیانیه های سخت و تهدید به «سوزاندن» توافق هسته ای در پاسخ به تلاش های دولت ترامپ برای «پاره کردن» آن ادامه خواهند داد. اما بسیار بعید است که تهران کاری برای نقض جدی توافق انجام دهد. در عوض، ایران احتمالاً بر اساس دستاوردهایی که تاکنون به دست آورده است، استوار خواهد شد.

ایران حتی در شرایط تحریم هم یک قدرت منطقه ای بود. با این حال، تحریم‌های سال ۲۰۱۲، که توانایی آن را برای صادرات نفت فلج کرد، شرایطی را ایجاد کرد که در آن ایران به محدودیت‌های حمایت از متحدان منطقه‌ای خود رسیده بود.

تحریم ها همچنین ثبات داخلی کشور را به خطر می اندازد. در عین حال موقعیت منطقه‌ای آن توسط جنگ داخلی در سوریه تهدید شد.

خروج از زیر تحریم ها برای منافع امنیت ملی ایران حیاتی بود. این توافق به ایران اجازه داد تا پهنای باند مالی خود را برای ایفای نقشی کلیدی در منطقه، به ویژه در عراق و سوریه، بازیابد، جایی که از متحدانی حمایت می‌کرد که به بازگشت بازگشتند. از بسیاری جهات، ایران از مواجهه با تهدیدها به تلاش برای بهره برداری از فرصت ها تبدیل شده است.

بدون محدودیت تحریم ها، توانایی ایران برای قدرت نمایی در حال افزایش است. انتظار می رود که از بحران های جهان عرب بهتر بهره برداری کند. اقتصاد این کشور در حالی رو به بهبود است که رقیب اصلی منطقه‌ای آن، عربستان سعودی، با وضعیت اقتصادی رو به کاهشی مواجه است.

موقعیت خالص استراتژیک ایران مدت‌هاست که بهتر از عربستان سعودی بوده است و انتظار می‌رود این اختلاف افزایش یابد.

توافق ایران [از دیدگاه آمریکا] بخشی از استراتژی آمریکا برای ایجاد توازن قوا در منطقه بود. با تضعیف عربستان سعودی و تقویت ایران، حفظ چنین تعادلی دشوار می شود.

سلاح‌های هسته‌ای یا حتی قابلیت‌های نظامی متعارف تهدید واقعی نیستند، بلکه ایران در مسیر بازسازی سیاسی و اقتصادی بین‌المللی است.

در حالی که لفاظی‌های دولت ترامپ – مانند پیشینیانش – به موضوعات هسته‌ای و موشکی اشاره می‌کند، چیزی که واشنگتن واقعاً نگران آن است این است که چگونه می‌توان از افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه بزرگ‌تر جلوگیری کرد.