منیزیم: فلز آینده

منیزیم فلز آینده است و ایران این پتانسیل را دارد که به یک بازیگر بزرگ جهانی در گسترش آن تبدیل شود.

این کانی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است: کمترین چگالی را در بین تمام عناصر فلزی دارد، که آن را سبک‌ترین در میان آنها می‌کند. در عین حال، بسیار انعطاف پذیر است و در عین حال به راحتی توسط ماشین ابزار دستکاری می شود. منیزیم شبیه به فلز خواهر خود، آلومینیوم است، اما ۳۴٪ و ۷۰٪ سبک تر از آلومینیوم و فولاد است، و آن را به یک راه حل انتخابی برای مواد سبک وزن مورد نیاز در صنعت حمل و نقل تبدیل می کند.

طبق گزارشی که در وب‌سایت Research and Markets منتشر شده است، انتظار می‌رود بازار جهانی منیزیم با نرخ رشد مرکب سالانه ۵.۷۳ درصد حجمی طی سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۲۰ رشد کند.

برای محاسبه اندازه بازار، این گزارش درآمد حاصل از فروش منیزیم را برای کاربردهایی مانند آلیاژهای آلومینیوم، ریخته‌گری با قالب، پالایش تیتانیوم، گوگردزدایی فولاد و چدن گره‌ای در نظر می‌گیرد.

بازار جهانی قطعات فولادی به دلیل تقاضای صنعت برق در حال رشد است. ارتقاء خطوط توزیع برق عامل اصلی محرک بازار است.

همچنین، توسعه فلز منیزیم با پراکندگی یکنواخت متراکم نانوذرات کاربید سیلیکون می‌تواند تاثیر طولانی مدت قابل توجهی بر تقاضا داشته باشد، همانطور که باتری‌های قابل شارژ یون منیزیم که دو برابر ظرفیت و چگالی انرژی باتری‌های لیتیوم یونی دارند، می‌تواند تاثیر طولانی‌مدتی بر تقاضا داشته باشد. >

همچنین، تولیدکنندگان خودرو در سراسر جهان، مانند فیات، به منیزیم به‌عنوان جدیدترین ترفند در کیت ابزار طراحی صنعت خودرو روی آورده‌اند تا وزن خودروها را کاهش داده و مصرف سوخت را در مواجهه با افزایش استانداردهای آلایندگی افزایش دهند.

  پتانسیل استفاده نشده

شرکت رویال متال شمش، تنها تولید کننده شمش منیزیم در ایران، در اواخر سال ۱۳۹۳ تاسیس شد و در شهرستان فردوس، استان خراسان جنوبی قرار دارد.

این کارخانه دارای ظرفیت تولید سالانه ۶۰۰۰ تن است که منیزیم را از سنگ معدن دولومیت با استفاده از فرآیند Pidgeon استخراج می کند. نزدیک به ۴۰ درصد از ظرفیت آن تاکنون محقق شده است و قرار است تا سپتامبر ۲۰۱۷ به ظرفیت کامل خود برسد.

این شرکت با تمام ظرفیت خود نه تنها می تواند تقاضای داخلی را برآورده کند، بلکه می تواند صادرات را برای ورود به بازار بین المللی پرسود آغاز کند.

به گفته علیرضا صادقی، مشاور فنی این شرکت، این کارخانه از نسخه بومی فرآیند Pidgeon برای تولید منیزیم استفاده می کند که مستلزم استفاده از سیلیکون به عنوان یک عامل کاهنده در دمای بالا برای ایجاد یک واکنش شیمیایی گرمازا است.

فرآیند Pidgeon در مقایسه با فرآیندهای الکترولیتی انرژی کمتری مصرف می‌کند و همچنین از نظر فناوری پیچیده‌تر است و دستیابی به آن را با استفاده از ماشین‌آلات خانگی آسان‌تر می‌کند.

علاوه بر این، شرایط تقطیر و بخار مورد نیاز روش، آن را قادر می سازد محصولی با خلوص بالاتر تولید کند.

صادقی معتقد است که توسعه بخش منیزیم در مقایسه با توسعه فولاد و آلومینیوم چهار مزیت دارد.

اولین مزیت این است که تولید منیزیم نیازی به آب ندارد. این در حالی است که کارخانه های فولاد ایران در حال حاضر بیش از ۱۶۹ میلیون متر مکعب آب در سال مصرف می کنند.

فولادسازان همچنین قصد دارند تولید خود را طبق اهداف تعیین شده در برنامه چشم انداز ۲۰ ساله (۲۰۰۵-۲۵) به ۵۵ میلیون تن افزایش دهند. سرمایه گذاری های کلانی برای تامین منابع آب کافی برای تمام آسیاب ها مورد نیاز است. قابل ذکر است که بسیاری از فولادسازان بزرگ ایران و حتی اکثر پروژه های ساخت کارخانه های پیشنهادی در مرکز ایران و به دور از هر منبع اصلی آب قرار دارند.

صادقی گفت: مزیت بعدی ماژولار بودن کارخانه منیزیم است، به این معنی که ظرفیت تولید در صورت نیاز با افزودن یا حذف ماشین آلات و تجهیزات از خط تولید قابل اصلاح است.

این امر باعث کاهش خوراک مواد اولیه مورد نیاز و حفظ سوددهی حتی در مقادیر کم می شود. این در تضاد کامل با سایر فرآیندهای تولید مواد معدنی است. برای مثال، تولید فولاد و آلومینیوم به ترتیب زیر ۸۰۰۰۰۰ و ۳۵۰۰۰۰ تن در سال توجیه اقتصادی ندارد.

علاوه بر این، تولید منیزیم از گاز طبیعی مایع استفاده می‌کند که یکی از فراوان‌ترین منابع انرژی ایران – ۱۸.۲ درصد ذخایر جهان – و ارزان‌ترین در منطقه است.

به گفته صادقی، ایجاد کارخانه منیزیم می تواند شغل های زیادی ایجاد کند.

وی در پایان گفت: با فعال بودن تنها ۴۰ درصد ظرفیت کارخانه، بیش از ۱۲۰ فرصت شغلی ایجاد شده است.