پیشتازی اینستاگرام در تجارت الکترونیک ایران

آمارهای مرکز توسعه تجارت الکترونیک نشان می‌دهد که فیلترینگ نتوانسته است جلوی استفاده شرکت‌ها از شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام را بگیرد و هنوز نقش قابل توجهی در فروش این شرکت ها ایفا می‌کنند و تقریبا تمامی کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام صفحه دارند.

 حدود ۴۰درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی از شبکه‌های اجتماعی و به ویژه اینستاگرام، به‌عنوان اصلی‌ترین روش ارائه کالا و خدمت در کنار به‌کارگیری وب‌سایت خود استفاده می‌کنند. در این گزارش به بررسی داده های چند گزارشردر حوزه تجارت الکترونیک می پردازیم.

اینستاگرام هنوز پیشتاز است

مطابق گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ایران در سال ۱۴۰۱ در میان شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مختلف، اینستاگرام با آمار ۵۵درصدی بیشترین سهم استفاده در میان واحدهای تجارت الکترونیکی را داشته است. این آمار در سال ۱۴۰۰ حدود ۸۰درصد بوده که به احتمال زیاد این کاهش استفاده به‌ دلیل اعمال فیلترینگ بر روی این شبکه اجتماعی بوده است.

در نظرسنجی‌هایی که توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی انجام شده، هر واحد تجارت الکترونیکی امکان انتخاب هم‌زمان چند شبکه اجتماعی را دارا بوده است. نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که تلگرام با ۴۱درصد در رده دوم و واتس‌اپ با ۳۷درصد استفاده در رده سوم قرار دارند و نکته قابل توجه این است که بعد از فیلتر شدن واتس‌اپ در سال ۱۴۰۱، تلگرام از واتساپ پیشی گرفت.

این آمارها در حالی ثبت شده که از شهریور سال ۱۴۰۱ تاکنون شبکه‌های اجتماعی خارجی مانند اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شده‌اند و به‌طور عادی نمی‌توان وارد آنها شد.

همه کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام صفحه دارند

می‌توان گفت یکی از دلایلی که باعث شده تجارت الکترونیک بر بستر شبکه‌های اجتماعی بیشتر رونق پیدا کند، گره خوردن زندگی مردم با این شبکه‌هاست. براساس گزارش یکتانت که در حوزه دیجیتال مارکتینگ فعالیت دارد، ۷۰درصد مردم به‌طور مداوم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. اوج‌گیری استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیشتر به زمان شیوع بیماری کرونا برمی‌گردد که مردم در رفت‌وآمد و خرید خود بسیار محدود بودند.

ضمن اینکه آمارهای گزارش منتشرشده نیز توسط یکتانت نشان می‌دهد که در سال ۹۸، حدود ۲۸میلیون ایرانی مخاطب اینستاگرام بوده‌اند اما پس از گذشت سه سال یعنی سال ۱۴۰۱ این آمار به ۴۱میلیون نفر رسیده است. طبق بررسی ۹هزار کسب‌وکار فعال در اصناف و اتحادیه‌های مختلف که حضور ۹۴درصدی کسب‌وکارهای در اینستاگرام را نشان می‌دهد، می‌توان گفت تقریبا همه کسب‌وکارهای ایرانی در اینستاگرام صفحه دارند.

فیلترینگ، فروش فروشگاه‌ها را صفر کرد

براساس گزارش‌های «پادرو» که حدود ۳ماه پیش منتشر شد، در نیمه ابتدایی سال گذشته حدود ۶۵۰هزار فروشگاه عمومی در اینستاگرام فارسی فعالیت می‌کردند که این آمار بعد از فیلترینگ به ۳۳۰هزار فروشگاه کاهش یافت.

گزارش‌های پادرو نشان می‌دهد که در نیمه دوم تابستان و با شروع اختلال در اینترنت و کاهش پهنای باند اینستاگرام، میزان فروش فروشندگان اینستاگرام به ۵۰درصد کاهش یافت. این کاهش فروش در پاییز ۱۴۰۱ و با شروع فیلترینگ به ۹۰درصد هم رسید. این کاهش فروش باعث شده بود که مشتریان پادرو تا هفته‌ای ۵۰میلیون تومان هم ضرر کنند.

همچنین میزان فروش روزانه در شبکه‌های اجتماعی در فصل قبل از فیلترینگ بیش از ۱۲۰میلیارد تومان بوده که پس از فیلترینگ تا ۹ ماه به میزان ۱۷میلیارد تومان رسیده بود.

طبق گزارش پادرو تقریبا در زمستان ۱۴۰۱، فروشگاه‌ها توانستند کم‌کم مشتریان سابق خود را بازگردانند که این مسئله می‌تواند به‌خاطر فراگیر شدن vpn در بین مردم باشد که به ۸۰درصد رسیده است. اما پس از اینکه تعداد فروشگاه‌ها بعد از گذشت ۹ ماه به تعداد ۵۵۰هزار عدد افزایش یافت و تقریبا به رقم قبل از فیلترینگ نزدیک شد به فروش روزانه ۱۳۷میلیارد رسید. البته آمارها نشان می‌دهد که این افزایش نرخ فروش به دلیل تورم بوده است.

مطالب فوق نشان می‌دهد که کسب‌وکارها حتی با وجود فیلترینگ سعی می‌کنند که در فضای اینستاگرام بمانند و به فعالیت خود ادامه بدهند که از جمله دلایل آن می‌توان به شکل‌گیری برند کسب‌وکارها بر بستر اینستاگرام اشاره کرد. ساخت یک برند در بستر مجازی طبیعتا هزینه‌های زیادی برای آنها داشته است.

شبکه‌های اجتماعی ایرانی چه سهمی دارند؟

طبق آمارهای اعلام شده در گزارش تجارت الکترونیکی ایران در سال ۱۴۰۱، سهم استفاده واحدهای تجارت الکترونیکی در بین شبکه‌های اجتماعی به این گونه است: ایتا با ۲۱درصد در رده چهارم، روبیکا با ۱۴درصد در جایگاه پنجم و پلتفرم «بله» با ۱۱درصد در مکان ششم قرار دارند.

روبیکا با وجود اینکه از سال ۹۶ مشغول به فعالیت است اما تعداد فروشگاه‌های شکل گرفته در آن طبق گزارش یکتانت ۲۶هزار عدد است. این در حالی است که وزیر ارتباطات می‌گوید ۶۰درصد مردم از پلتفرم‌های بومی استفاده می‌کنند.

در گزارش تجارت الکترونیک ایران آورده شده که بر اساس نتایجی که از پرسش‌نامه‌ها به دست آمده است، قشر جوان عمده مخاطب واحدهای تجارت الکترونیکی بوده‌اند و پس از آنان میانسالان با ۴۵درصد در جایگاه بعدی قرار دارند. همچنین از لحاظ جنسیت سهم آقایان ۶۳درصد و بانوان ۳۷درصد بوده است.

منبع: تجارت نیوز