۳ شوک شدید قیمتی به بازار کالاهای خوراکی

آمارهای یک دهه اخیر تورم ماهانه و سالانه کالاهای خوراکی در کشور نشان می‌دهد در یک دهه اخیر سه شوک قیمتی به کالاهای خوراکی برخورد کرده که خود را در تورم سالانه خوراکی‌ها نشان داده است.

طبق آمارها، تورم سالانه سه قله اصلی را در روند خود نشان می‌دهد که این سه قله از شوک‌های تورم ماهانه سال پیش از خود پیروی می‌کند. علت این مسئله را باید در مفهوم تورم سالانه جستجو کرد. تورم سالانه از تقسیم میانگین شاخص قیمت در ۱۲ ماه منتهی به ماه مورد نظر بر میانگین شاخص قیمت در مدت مشابه سال گذشته خود بدست می‌آید. به عبارتی تغییرات و نوسانات شاخص قیمت در سال منتهی به یک ماه خاص در تورم سالانه آن ماه خود را نشان می‌دهد.

آمارهای مرکز آمار ایران از تورم گویای آن است که در یک دهه اخیر سه شوک اصلی به قیمت مواد خوراکی برخورد کرده است. و این شوک‌ها خود را در تورم سالانه کالاهای خوراکی بروز داده است.

این گزارش به بررسی شوک‌ها و اثرات آن بر تورم سالانه پرداخته است.

شوک‌های تورمی سه گانه در یک دهه اخیر

بر اساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران در یک دهه اخیر سه شوک اصلی در قیمت مواد خوراکی در کشور رخ داده است. اولین شوک مربوط به مرداد سال ۹۷ است. پس از آن شوک دوم با فاصله تقریبا دو ساله با شوک اول در آبان ماه سال ۹۹ اتفاق افتاده است. شوک سوم قیمتی نیز پس از دو سال در خرداد ماه ۱۴۰۱ به وقوع پیوسته است.

شوک اول؛ تغییر و تحولات ارز ۴۲۰۰

اولین شوک مهمی که به کالاهای خوراکی برخورد کرده در مرداد ۱۳۹۷ بوده است. در این ماه تغییر و تحولاتی در ارز ۴۲۰۰ تومانی در کشور ایجاد شد که این تحولات منجر به حذف یک سری از کالاهای خوراکی از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی شد. این تحولات باعث شد قیمت کالاهای خوراکی در آن بازه زمانی با جهش مواجه شود و خود را در تورم مرداد ماه نشان دهد. در نتیجه افزایش شاخص قیمت‌ها در این ماه، میانگین شاخص قیمت در سال منتهی به مرداد ۱۳۹۸ به اوج خود رسید چرا که افزایش قیمت از ابتدای مرداد ۹۷ تا ابتدای مرداد ۹۸ را در درون خود داشت.

در نهایت می‌توان گفت افزایش میانگین شاخص قیمت از ابتدای مرداد ۹۷ تا ابتدای مرداد ۹۸ باعث ایجاد یک قله در تورم سالانه مرداد ۹۸ شد. بر اساس آمارها تورم سالانه در مرداد ۹۸ به ۶۳.۳ درصد رسیده است که نسبت ماه‌های قبل از خود یک رکورد محسوب می‌شود.

شوک دوم؛ انتخابات آمریکا و افزایش نرخ ارز

شوک دوم تورمی به قیمت کالاهای خوراکی در آبان‌ماه ۱۳۹۹ رخ داده است. در این تاریخ شوک انتخابات آمریکا باعث افزایش نرخ ارز در کشور شده است. از آنجایی که مواد اولیه چرخه تولید صنعت خوراکی کشور به صورت واردات تامین می‌شود؛ این افزایش در نرخ ارز باعث ایجاد شوک به صنعت خوراکی کشور شده است.

آمار تورم سالانه نشان می‌دهد شوک وارد شده به قیمت کالاهای خوراکی در کشور در تورم سالانه مهر ماه ۱۴۰۰ خود را نشان داده است. به طوریکه این تورم اطلاعات کامل شوک قیمت در یک سال گذشته خود را درون خود دارد. بر این اساس تورم سالانه در مهر ۱۴۰۰ به ۶۱ درصد رسیده که دومین قله در تورم سالانه کالاهای خوراکی را ایجاد کرده است.

شوک سوم؛ حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی

در خرداد ماه سال ۱۴۰۱ به تصمیم دولت ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی حذف شد. بر این اساس شوک قیمتی شدیدی به بازار خوراکی کشور وارد شد. این شوک قیمتی باعث شد تورم خوراکی در این ماه به بالای ۲۵ درصد برسد. با ورود شوک قیمتی به کالاهای خوراکی در خرداد ۱۴۰۱، قیمت مواد خوراکی با جهش مواجه شد و این جهش میانگین شاخص قیمت در یک سال آینده را نیز بالا برد. در نتیجه تورم سالانه در اردیبهشت ۱۴۰۲، به ۷۴.۹ درصد رسید که بالاترین سطح تورم سالانه کالاهای خوراکی در یک دهه اخیر بوده است.

کاهش تورم ماهانه و سالانه در مهر ۱۴۰۲

طبق گزارش‌های مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده، پس از آخرین شوک وارد شده به قیمت‌ها، تورم ماهانه و سالانه سیر نزولی به خود گرفته است. این سیر نزولی در تورم‌ باعث شده تورم سالانه به ۵۵ درصد و تورم ماهانه به ۰.۵ درصد در مهر ماه امسال کاهش یابد. اما باید به این نکته توجه کرد که کاهش تورم به معنی کاهش قیمت‌ها نیست. کاهش تورم به معنای کاهش سرعت افزایش قیمت‌هاست. به عبارتی قیمت‌ کالاهای خوراکی کشور همچنان در حال افزایش است اما از سرعت این افزایش کاسته شده است.