در جهت پایان جنگ روسیه‑اوکراین، ترامپ به کتاب‌راهنمای آتش‌بس غزه‌اش نگاه می‌کند
لندن (AP) — تلاش‌های رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای میانجی‌گری در پایان جنگ روسیه‑اوکراین به‌طور شبیه به تاکتیک‌هایی است که برای خاتمه دو سال درگیری میان اسرائیل و حماس به کار برد: شروط جسورانه که به نفع یک طرف است، مهلت‌های تعیین‌شده برای طرف‌های درگیر و خطوط کلی مبهم برای مراحل بعدی. جزئیات — اجرای شروط، تضمین امنیت، پرداخت هزینهٔ بازسازی — کمتر اهمیت دارند.
«می‌دانی مهلت برای من چه زمانی است؟ وقتی که تمام شد.» ترامپ روز سه‌شنبه در هواپیماهای Air Force One به خبرنگاران گفت.
این فرمول تا کنون در خاورمیانهٔ پرتنش کارساز بوده، اگرچه امکان پایداری طولانی‌مدت آن مورد سؤال است. ترامپ فرصت یافت تا از سکو مجلس اسرائیل به «صلح» در این منطقه اعتبار بدهد. حتی در همانجا، او واضحاً اعلام کرد که اولین اولویتش حل بزرگ‌ترین درگیری مسلحانه در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم است.
«شاید ما یک پیشنهاد صلح‌نامهٔ ۲۰ نقطه‌ای طرح کنیم، همان‌طور که در غزه انجام دادیم»، استیو ویتکاف، نماینده ویژه ایالات متحده، به یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین، در تماس تلفنی روز پس از سخنرانی ترامپ در ۱۴ اکتبر گفت. ضبط این تماس به خبرگزاری بلومبرگ نشت کرد.
آن‌ها دقیقاً این کار را انجام دادند و طرحی ۲۸ نقطه‌ای با تمایل شدیدی به منافع روسیه ارائه کردند که در اروپا زنگ‌های هشدار را به صدا درآورد، زیرا اروپا در این فرآیند مشورت نشده بود. ترامپ تأکید کرد که اوکراین تا ۲۷ نوامبر — روز شکرگزاری در ایالات متحده — زمان دارد تا این طرح را بپذیرد.
اما تا روز سه‌شنبه، ترامپ مهلت سفت‌گیرانه را نرم کرد. واضح بود، حتی برای ترامپ، که مدل اسرائیل‑غزه به‌طور کامل در روسیه‑اوکراین صادق نیست، مادامی که پوتین از تحسین، فشار یا هرگونه انگیزه‌ای برای برداشتن گام اول آتش‌بس خودداری می‌کند؛ همان‌طور که اسرائیل و حماس به دلایل متفاوت در ۹ اکتبر موافقت کردند. برای تأکید بر این نکته، پوتین موج‌های بمباران را در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه بر اوکراین آغاز کرد، در حالی که مذاکره‌کنندگان آمریکایی فشار ترامپ برای پایان جنگ را تجدید کردند.
«من فکر می‌کردم (توافق روسیه‑اوکراین) آسان‌تر خواهد بود، اما به‌نظر می‌رسد پیشرفتی داریم»، ترامپ در مراسم سالانه بخشودن بوقلمون کاخ سفید به مناسبت جشن شکرگزاری گفت. چند ساعت پس از آن، به خبرنگاران گفت که طرح ۲۸ نقطه‌ای «در واقع طرحی نبود، فقط یک مفهوم بود.»
یک کارشناس اظهار کرد که هدف رئیس‌جمهور ممکن است یک توافق‌نامه صلح رسمی و طولانی‌مدت نباشد.
«رویکرد ترامپ بر اعلان آتش‌بس تأکید دارد نه بر اجرای آن»، ماریا زولکینا، تحلیلگر سیاسی در بنیاد ابتکارات دموکراتیک ایلوکو کوچریو مستقر در کیف، در سایت خبری اوکراینی لیگا.نت نوشت و افزود: «دونالد ترامپ به این‌که آیا آتش‌بس پایدار خواهد شد یا نه، علاقه‌ای ندارد».
رویکرد ترامپ نسبت به «صلح» شباهت‌هایی به تاکتیک‌ها و سبک او در مذاکرات اسرائیل‑غزه دارد
پس از اتمام توافق غزه و به‌دنبال جایزهٔ نوبل صلح، ترامپ پیش از ترک مجلس (کنست) اسرائیل، اولویت بعدی خود را اعلام کرد.
«اگر مشکلی نیست، استیو، بگذار ابتدا بر روسیه تمرکز کنیم، خوبه؟» ترامپ به ویتکاف گفت.
در حالی که توافق آتش‌بس غزه ۲۰ نکته داشت، طرح روسیه‑اوکراین با ۲۸ مورد آغاز می‌شود و جزئیات بیشتری دربارهٔ پرداخت هزینهٔ بازسازی دارد. آنان هیئت‌های «صلح» را به رهبری رئیس‌جمهور برای هدایت و ادارهٔ پس از جنگ تصور می‌کنند. هر دو طرح جزئیاتی دربارهٔ مشوق‌های اجرا و نظارت ندارند. و هر دو به آتش‌بس وابسته‌اند.
فابین زولیک، مدیرعامل موسسه سیاست‌گذاری اروپا مستقر در بروکسل، گفت که پیش‌نویس‌های غزه و اوکراین نشان‌دهنده نوعی «ساده‌لوحی» است؛ این باور که با مداخله در این سطح و تحمیل ارادهٔ خود بر چنین مسیری، می‌توان به یک نتیجهٔ بلندمدت دست یافت.
او افزود که هر دو پیشنهاد، منافع سیاسی و شخصی ترامپ را منعکس می‌کنند.
«در نهایت، تمرکز صرفاً بر این است که ترامپ چه فایده‌ای از این قضیه در زمینهٔ شهرت و پول می‌بیند»، زولیک گفت.
هر یک از طرح‌های دولت ترامپ برای پایان جنگ‌ها به‌وضوح به نفع یک طرف است.
طرح ترامپ برای غزه به شرایط اسرائیلی متمایل است. این طرح خلع سلاح حماس را به‌عنوان شرط اصلی برای هر پیشرفتی در بازسازی سرزمین ویران‌شده می‌داند. همچنین زمان‌بندی دقیق برای خروج کامل نیروهای اسرائیلی را ارائه نمی‌دهد و آن را مشروط بر استقرار یک نیروی امنیتی بین‌المللی می‌داند.
در رابطه با روسیه و اوکراین، ویتکاف سعی کرد مذاکرات طرح صلح را با شرایطی به نفع روسیه آغاز کند. او به‌طور ساکتانه کریل دیمیتری‌ف، یکی از نزدیکان پوتین، را برای گفتگوهایی در فلوریدای جنوبی میزبانی کرد تا به راه‌اندازی طرحی که مذاکرات در ژنو را آغاز کرد، کمک کند؛ این گفته‌ها براساس اظهار یک مقام ارشد اداری و یک مقام آمریکایی آشنا با این موضوع است که اجازهٔ اظهار عمومی نداشتند و با شرط ناشناس ماندن صحبت کرده‌اند. کاخ سفید تأکید می‌کند که این طرح توسط ایالات متحده با ورودی از سوی اوکراینی‌ها و روس‌ها تهیه شده است.
اما اینجا تشابه‌ها پایان می‌یابند؛ تفاوت‌ها در پذیرش‌اند — و پوتین
پیشنویس که به‌صورت رسمی به رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زرنسکی، ارائه شد، به‌وضوح به نفع روس‌ها بود و هیچ ورودی اروپایی نداشت. در مقابل، مذاکرات آتش‌بس غزه حمایت از سوی مصر، قطر، اردن، عربستان سعودی و سایر قدرت‌های منطقه‌ای را به‌دست آورد.
طرح ۲۸ نقطه‌ای روسیه‑اوکراین از اوکراین خواستار واگذاری سرزمین‌های صنعتی در منطقه دونباس شد که در حال حاضر توسط روس‌ها کنترل نمی‌شود و به‌طور چشمگیری اندازهٔ نیروهای نظامی آن را کاهش دهد. همچنین به‌صورت مؤثری نظارت روسیه بر توسعه ناتو و اتحادیه اروپا را فراهم کرد. از زمان ارائه اولیه، این پیشنویس چند نکته کوتاه‌تر شده است و ترامپ نمایندگان خود را برای «فروش» این طرح، به‌وسیلهٔ دیپلماسی شاتل، می‌فرستد، همان‌طور که گفت. او اعلام کرد که ویتکاف هفتهٔ آینده به مسکو خواهد رفت — شاید به‌همراه داماد خود، جارد کوشنر، که در طرح غزه نیز مشارکت داشت. سرایدار ارتش دن دریسکول با اوکراینی‌ها ملاقات خواهد کرد.
رهبران اروپایی نگران بودند که ترامپ آن‌ها را از مذاکرات سطح بالا خارج می‌کند و در معرض حملهٔ روسیه قرار می‌دهد.
«او به‌نظر می‌رسد کاملاً آماده است تا امنیت اوکراین و اروپا را در این مسیر قربانی کند»، هانا نیومن، نمایندهٔ آلمانی در پارلمان اروپا، در روز سه‌شنبه دربارهٔ ترامپ گفت.
نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، برای مدتی تحت فشار ترامپ برای توافق بر سر آتش‌بس مقاومت کرد. اما پوتین حاضر به پذیرش هیچ‌چیزی در مورد اوکراین نیست.
به‌نظر می‌رسد او این مسأله را در نظر داشته است، به‌ویژه زمانی که ترامپ برای رهبر روسیه فرش قرمز در یک اجلاس تابستانی در آلاسکا پهن کرد — جبهه‌ای قدیمی از جنگ سرد. ترامپ بدون دریافت توافقی از پوتین برای پایان خونریزی، رفت. رهبر روسیه با احساسی از شناخت طولانی‌مدت در صحنهٔ جهانی خارج شد.
به‌طرز وحشت‌آمیزی برای اوکراین و به‌خشم ترامپ، پوتین موضع خود را حفظ کرده است.
همان‌گونه که سفارتکاران هفتهٔ گذشته از ژنو بدون هیچ توافقی به خانه برگشتند، کاخ سفید برای توضیح وضعیت به‌سرعت اقدام کرد. یکی از مقامات آمریکایی استدلال کرد که طرح ۲۸ صفحه‌ای که از اوکراین می‌خواهد منطقه دونباس را واگذار کند و اوکراین را از پیوستن به ناتو منع نماید، معادل امتیازهای قابل‌توجهی از سوی پوتین است؛ چرا که او موافقت می‌کند ادعای‌اش مبنی بر این‌که تمام اوکراین باید بخشی از روسیه باشد، برای همیشه رها شود.
پوتین، همان‌طور که مقام مذکور اشاره داشت، مدت‌ها از این که غرب به موقعیت روسیه در نظام جهانی احترام نمی‌گذارد، شکایت می‌کند. این مقام افزود که کاخ سفید در رویکرد خود نه موضع پوتین را تأیید می‌کند، بلکه سعی دارد دیدگاه روسیه را به‌درستی در طرح صلح نوظهری مدنظر قرار دهد.
مقام گفت که ارزیابی مواضع پوتین به عهدهٔ دولت نیست، اما لازم است «اگر می‌خواهیم به توافقی دست یابیم، آن‌ها را درک کنیم».
میک نیل از بروکسل و مدهانی از واشنگتن گزارش دادند. لِی کیت، نویسندهٔ خبرگزاری Associated Press از قاهره مشارکت کرد.