اروپا به‌اندیشهٔ غیرممکن می‌پردازد: انتقام‌گیری از روسیه
کشورها به‌دنبال اجرای عملیات مشترک هجومی سایبری و تمرینات نظامی ناگهانی هستند، در حالی که مسکو کمپین خود برای به‌هم‌ریختن هم‌پیمانان ناتو را تقویت می‌کند.
متن گفتار‑به‌صدا تولیدشده توسط هوش مصنوعی
نوشته ویکتور جک و لورا کیالی
بروکسل — پهپادها و عوامل روسیه در سراسر کشورهای ناتو حملات خود را اعمال می‌کنند و اروپا اکنون کاری را انجام می‌دهد که چند سال پیش به‌نظر غیرممکن می‌آمد: برنامه‌ریزی برای پاسخ متقابل.
ایده‌ها از عملیات مشترک هجومی سایبری علیه روسیه، تا تعیین سریع‌تر و هماهنگ‌تر منبع حملات ترکیبی با اشارهٔ سریع به مسکو، و حتی تمرینات نظامی ناگهانی تحت رهبری ناتو، متغیر است؛ این نظرات از دو مقام ارشد دولتی اروپا و سه دیپلمات اتحادیه اروپا دریافت شده‌اند.
«روسی‌ها به‌طور مستمر مرزها را می‌سنجند — پاسخ چیست، تا چه حد می‌توانیم پیش برویم؟» وزیردخارجه لتونی، بایبا براژه، در مصاحبه‌ای بیان کرد. او به پُلیتیکو گفت: «پاسخ پیش‌فعال‌تری مورد نیاز است». «و این گفتن نیست که سیگنال می‌دهد — بلکه اقدام است.»
پهپادهای روسی در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به لهستان و رومانی نفوذ کرده‌اند، در حالی که پهپادهای مرموز در فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی سراسر قاره به آشوبی منجر شده‌اند. حوادث دیگر شامل اختلال GPS، ورود هواپیماهای جنگنده و کشتی‌های نیروی‌دریایی، و انفجار در یک مسیر راه‌آهن کلیدی لهستان که برای حمل کمک‌های نظامی به اوکراین استفاده می‌شد، است.
«به‌طور کلی، اروپا و ائتلاف باید از خود بپرسند که تا چه مدت مایلیم این نوع جنگ ترکیبی را تحمل کنیم … و آیا باید در این حوزه خودمان فعال‌تر شویم»، فلوریان هان، دبیرکل دفاع آلمان، به تلویزیون Welt ماه گذشته گفت.
حملات ترکیبی تازه نیستند. در سال‌های اخیر روسیه به‌دنبال فرستادن قاتلان برای کشتن دشمنان سیاسی در انگلستان رفته، در تخریب انبارهای اسلحه در مرکز اروپا متهم شده، سعی دارد با تأمین مالی احزاب راست‑افراطی، اتحادیه اروپا را دچار بی‌ثباتی کند، در جنگ‌های رسانه‌های اجتماعی شرکت داشته و تلاش کرده نتایج انتخابات در کشورهایی چون رومانی و مولداوی را دستکاری کند.
اما مقیاس و فراوانی این حملات فعلی بی‌سابقه است. گلوب‌سِک، اندیشکده‌ای مستقر در براتیسلاوا، تخمین زد که بیش از ۱۱۰ عمل تخریب و حملهٔ هدفمند بین ژانویه و ژوئیه در اروپا رخ داده است، عمدتاً در لهستان و فرانسه، توسط افرادی که ارتباطشان با مسکو است.
«دنیای امروز فضای بیشتری — در واقع می‌توان گفت خلاقانه — برای سیاست خارجی فراهم می‌کند»، ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، در کنفرانس والدای ماه اکتبر گفت و افزود: «ما به‌دقت در حال نظارت بر رشد نظامی‌سازی اروپا هستیم. آیا این فقط گفتمان است یا زمان آن رسیده است که ما پاسخ دهیم؟»
روسیه ممکن است اتحادیه اروپا و ناتو را رقیب یا حتی دشمن بداند — دیمیتری مدوودف، رئیس‌جمهور پیشین روسیه و معاون رئیس شورای امنیت کرملین، ماه گذشته گفت: «ایالات متحده دشمن ماست». با این حال، اروپا جنگی با روسیهٔ مسلح به سلاح‌های هسته‌ای نمی‌خواهد و به همین دلیل باید راهی بیابد تا پاسخی ارائه دهد که مسکو را بازدارده، اما از عبور از خط‌مقررات سرخ کرملین که می‌تواند به جنگ باز منجر شود، خودداری کند.
این به معنای ترسیدن نیست، به گفتهٔ ژنرال مایکل کلنسون، رئیس ستاد دفاع سوئد. «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که خودمان را به‌دلیل ترس و اضطراب درباره تشدید تنش‌ها محدود کنیم»، او در مصاحبه گفت. «ما باید قاطع باشیم.»
تا کنون، واکنش این بوده است که تدابیر دفاعی تقویت شود. پس از سرنگون شدن پهپادهای جنگی روسیه در فضای هوایی لهستان، ناتو اعلام کرد که دفاع‌های پهپاد و هوایی خود را در جبهه شرقی ائتلاف تقویت خواهد کرد — تصمیمی که توسط اتحادیه اروپا نیز تکرار شد.
حتی این اقدام نیز مسکو را خشمگین می‌کند.
«اروپایی‌ها باید ترسیده و چون حیوانات بی‌هوش در یک گله که به سمت کشتار سوق می‌شوند، لرزان باشند»، مدوودف در اوایل اکتبر گفت. «باید خود را در غبار ترس غوطه‌ور کنند، حس می‌کنند پایان دردناک و نزدیک‌شان در پیش است.»
تغییر جهت
تحریک‌های مکرر روسیه در حال تغییر لحن در پایتخت‌های اروپایی است.
پس از استقرار ۱۰٬۰۰۰ نیرو در هفتهٔ گذشته به‌منظور حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی لهستان، پس از تخریب یک خط راه‌آهن که ورشو را به کیف متصل می‌کرد، دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، در ۲۱ نوامبر مسکو را به «تروریسم دولتی» متهم کرد.
پس از این حادثه، کاردست سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کجا کالاس، اعلام کرد که چنین تهدیدهایی خطر بسیار شدیدی برای بلوک ایجاد می‌کنند و باید «پاسخی قوی» به این حملات داشته باشند.
هفتهٔ گذشته، وزیر دفاع ایتالیا، گوییدو کروستو، «بی‌تحرکی» قاره را در مواجهه با رشد حملات ترکیبی سرزنش کرد و طرحی ۱۲۵ صفحه‌ای برای انتقام‌گیری رونمایی کرد. در این طرح، او پیشنهادی برای ایجاد یک مرکز اروپایی مقابله با جنگ ترکیبی، نیروی سایبری ۱۵۰۰ نفره، و همچنین پرسنل نظامی متخصص در هوش مصنوعی ارائه داد.
«همه باید رویه‌های امنیتی خود را بازبینی کنند»، رادیوسلاو سیکورسکی، وزیر خارجه لهستان، در ۲۰ نوامبر گفت. «روسیه به‌وضوح جنگ ترکیبی خود را علیه شهروندان اتحادیه اروپا تشدید می‌کند.»
از گفتار به عمل
باوجود بیانیه‌های روزافزون خشن، معنای واکنش قدرتمندتر همچنان سؤال‌برانگیز است.
بخشی از این موضوع به تفاوت میان مسکو و بروکسل برمی‌گردد — دومی به دلیل محدودیت‌های ناشی از عمل در چارچوب قوانین، به گفتهٔ کیوین لیمونییر، استاد و معاون مدیر اندیشکدهٔ فرانسوی‑پاریسی GEODE.
«این سؤال اخلاقی و فلسفی را برانگیخته می‌کند: آیا دولت‌های تحت حاکمیت قانون می‌توانند از همان ابزارها … و همان استراتژی‌های روس‌ها استفاده کنند؟» او پرسید.
تا کنون، کشورهایی چون آلمان و رومانی در حال تقویت قوانینی هستند که به مقامات اجازه می‌دهد پهپادهای پروازکننده در فضای هوایی فرودگاه‌ها و اشیای حساس نظامی را سرنگون کنند.
در عین حال، خدمات امنیت ملی می‌توانند در یک حوزه خاکستری قانونی عمل کنند. متحدانی از دانمارک تا جمهوری چک پیش از این عملیات‌های هجومی سایبری را مجاز می‌دانند. به گزارش‌ها، بریتانیا در سال ۲۰۱۷ به شبکه‌های داعش نفوذ کرد تا اطلاعاتی دربارهٔ برنامهٔ اولیهٔ پهپادهای این گروه تروریستی به‌دست آورد.
متحدان باید «در عملیات‌های حملهٔ سایبری پیش‌فعال‌تر باشند»، گفت براژه، وزیردخارجه لتونی، و بر «افزایش آگاهی موقعیتی — همگرا کردن خدمات امنیتی و اطلاعاتی» تمرکز کنند.
در عمل، کشورها می‌توانند از روش‌های سایبری برای هدف قرار دادن سامانه‌های کلیدی برای تلاش‌های نظامی روسیه استفاده کنند؛ مثلاً منطقهٔ اقتصادی آلابوگا در تاتارستان، جایی که مسکو پهپادهای شاهد را تولید می‌کند، و همچنین تأمین‌کننده‌های انرژی یا قطارهای حامل سلاح‌ها، گفت فیلیپ بریجکا، پژوهشگر سیاسی و کارشناس تهدید ترکیبی در آکادمی علوم لهستان. او افزود: «می‌توانیم به این سامانه‌ها حمله کنیم و عملکردشان را مختل سازیم.»
اروپا همچنین باید راهی برای پاسخ به کمپین‌های گستردهٔ اطلاعات‌نادرست روسیه با تلاش‌های خود در داخل کشور پیدا کند.
«نظر عمومی روسیه … تا حدودی دسترس‌ناپذیر است»، یک مقام ارشد نظامی گفت. «ما باید با متحدانی همکاری کنیم که درک نسبتاً دقیقی از تفکرات روسیه دارند — این به این معناست که همکاری نیز باید در حوزهٔ جنگ اطلاعاتی برقرار شود.»
با این حال، هر اقدام جدیدی باید «قابلیت ردیهٔ منطقی» داشته باشد، یک دیپلمات اتحادیه اروپا گفت.
نمایش قدرت
ناتو به‌عنوان یک سازمان دفاعی، نسبت به عملیات‌های هجومی محتاط است. «پاسخ‌های ناهمسان بخشی مهم از گفتگوهاست»، گفت یک دیپلمات ناتو، اما «ما قصد نداریم از همان تاکتیک‌های روسیه استفاده کنیم.»
در عوض، ائتلاف باید نمایش‌های قدرتی را که نشان‌دهندهٔ توان و همبستگی است، در اولویت قرار دهد، گفت اوانا لنجِسکو، سخنگوی پیشین ناتو و پژوهشگر مؤسسهٔ خدمات سلطنتی متحدان لندن. در عمل، این به معنای اعلام سریع اینکه آیا مسکو پشت یک حملهٔ ترکیبی است یا نه و برگزاری تمرینات نظامی بدون اعلان قبلی در مرزهای روسیه با لیتوانی یا استونی است.
در همین حین، مرکز برتری اروپایی مقابله با تهدیدهای ترکیبی در هلسینکی، که به حمایت ناتو تأسیس شده است، و مقامات متحدین را گرد هم می‌آورد، «دارای تخصص و آموزش است» و «سیاست‌هایی برای مقابله با این تهدیدها تدوین می‌کند»، گفت مارتن تن ولده، تحلیلگر ارشد این سازمان.
«بدون شک، کارهای بیشتری در زمینهٔ ترکیبی باید انجام شود»، یک دیپلمات ارشد ناتو گفت؛ او به نیاز به افزایش انتساب جمعی پس از حملات اشاره کرد و افزود که باید «از طریق روش‌های مختلف نشان دهیم که به این موارد توجه می‌کنیم و می‌توانیم دارایی‌ها را به‌صورت انعطاف‌پذیر جابجا کنیم.»
جاکو پو باریگاتزی، نیکلاس وینوکور، نت نوست‌لینگر، انتوانتا روسی و سب استارفیک در تهیهٔ گزارش مشارکت کردند.