آیا تلاشهای بازآفرینی مووس در کلرادو بیش از حد موفق بودهاند؟
توسط سام برچ
راب فیشر دیگر از دیدن مووسها در نزدیکی خانهاش در سیلورترن شگفتزده نمیشود.
از زمان نقل مکان به این جامعه در امتداد بزرگراه ۷۰، مووسهای بزرگجثهای را دیده است که در مسیرهای دوچرخهسواری و جادهها به شاخسار میچسبند، همچنین در حیاط پشتی همسایهاش و پارکینگ فروشگاه تارگت حضور دارند. اینقدر رایج شد که هنگام عبور از گوشههای تاریک و هنگام قدمزدن با سگش، به دقت به حضور مووسها توجه میکند.
این برخوردها او را به کاوش در تاریخ طبیعی این پستانداران عظیم زمین وا داشت. او از این طریق فهمید که مدیران حیاتوحش کلرادو دههها را صرف تلاش بسیار موفق برای افزایش جمعیت مووسها کردهاند. پس از چندین بار بازمعرفی، حدود ۳٬۵۰۰ مووس در همهجای رشتهکوههای کلرادو، از استیمبوت اسپرینگز تا کوههای سنخوان، پرسه میزنند.
مووسها بهعنوان پستاندارهای گیاهخوار گرسنه شناخته میشوند؛ روزانه بیش از ۶۰ پوند (حدود ۲۷ کیلوگرم) مواد نباتی میخورند. با توجه به این اشتهاء سرسخت، فیشر کتاب «شگفتیهای کلرادو» را با سؤال زیر نوشت: تالابها و دیگر زیستگاهها چگونه میتوانند اینهمه مووس ناهماهنگ را پشتیبانی کنند؟
«من کنجکاوم که مووسها چه تأثیرات زیستمحیطی داشتهاند»، فیشر گفت.
چرا کلرادو ابتدا مووسها را بازمعرفی کرد
کلرادو همیشه اینقدر پر از مووس نبوده است.
در طول اکثر دو قرن اخیر، گزارشهای مشاهده مووس نادر بود. با این حال، بررسی اخیر سوابق تاریخی و باستانشناسی نشان داد که این پستانداران پیش از ورود مستعمرهگران اروپایی و همزمان با آن، کلرادو و سایر بخشهای جنوبی رشتهکوههای راکی را اشغال کردهاند. این اسناد شامل نرها، مادهها و نوزادان بوده و حاکی از این است که کلرادو زمانی جمعیت مووس پایداری داشته، نه تنها نرهای جداگانهای که از ایالات دیگر میآیند.
پژوهش توسط ویلیام تیلور، استادیار و سرپرست بخش باستانشناسی در دانشگاه کلرادو بولدر رهبری شد. او پس از مشاهده چندین مقاله خبری و وبسایت دولتی که مووسها را «تهاجمی» یا «غیر بومی» توصیف میکردند، این پروژه را به عهده گرفت. تیلور به آرشیوها رجوع کرد تا ثابت کند این حیوانات پیش از بازمعرفی در اینجا وجود داشتهاند.
«اگر میخواهیم روایتهایی دربارهٔ حیواناتی که ریشه در گذشته دارند بسازیم، میخواهم این حقایق درست باشند»، تیلور گفت.
تا دههٔ ۷۰، مدیران حیاتوحش کلرادو دریافتند که شکار بیرویه این گونه را از بین برده است. آنها در زمستان ۱۹۷۸، به رهبری دیک دننی، مدیر پیشین شکارهای بزرگ در بخش حیاتوحش کلرادو که اکنون به عنوان پارکها و حیاتوحش کلرادو شناخته میشود، یک برنامه بازآفرینی شروع کردند.
برنامهای ۵۶‑صفحهای که توسط دننی نوشته شده بود، ادعا کرد که این پروژه به ساکنان ارزشهای زیباییشناسی غیرمصرفی بازگرداندن یک گونه بومی را میسپارد و به شکارچیان اجازه میدهد تا در نهایت حیواناتی با «ارزش تروفی منحصر بهفرد و گوشت بسیار خوب» شکار کنند.
همچنین این برنامه منطقهٔ نورثپارک در کلرادو را بهعنوان ناحیهٔ اولیهٔ رهاسازی پیشنهاد داد، چون در آن ویلو و سایر منابع غذایی احتمالی به وفور وجود داشت. با این حال، برنامه از بحث دربارهٔ خطرات زیستمحیطی خودداری کرده و تنها اشاره کرده است که روابط مووس با سایر گونهها میتواند «از منفی تا خنثی و حتی مثبت» متغیر باشد.
یکی از عملیاتهای اولیهٔ صید مووسها در یک قسمت از برنامهٔ تلویزیونی طولانیمدت «دنیای وحش» (Mutual of Omaha’s Wild Kingdom) به تصویر کشیده شد. در این قسمت، دننی — پوشیده در یک کت سبز و سببی بهسبک برترینولدز — به کوههای اوینتا در شمال یوتا میرود، جایی که مدیران حیاتوحش مووس مادهای را از یک هلیکوپتر استخراج میکردند. هلیکوپتر دیگری سپس حیوان آرامشده را به نزدیکترین جاده منتقل کرد تا از آنجا به مسافت ۳۵۰ مایلی شرق به محل رهاسازی با کامیون منتقل شود.
در پایان این قسمت، مارلین پارکینز، میزبانی اصلی برنامه، با پیروزی اعلام کرد: «مووسها اکنون به طبیعت وحشی کلرادو بازمعرفی شدهاند!»
بر پایهٔ اهداف اصلی دننی، بازمعرفی مووسها موفقیتی بزرگ بوده است. پس از دریافت اولین دستهٔ دو دوجین مووس شیراس از یوتا، مدیران حیاتوحش کلرادو دستههای بیشتری را تا سال ۲۰۱۰ به ایالت آوردند.
کلرادو اکنون یکی از معدود جمعیتهای در حال رشد مووس در غرب ایالات متحده را داراست. این گونه همچنین به گسترش به سرزمینهای جدید ادامه داده است، فرصتهای فراوانی برای مشاهده حیاتوحش فراهم کرده و به ایالت اجازه میدهد تا حدود ۶۷۰ مجوز شکار مووس در سال ۲۰۲۵ به فروش برساند. هر یک از این مجوزها برای ساکنان خارج از ایالت بیش از ۲٬۷۵۰ دلار هزینه دارد.
«ما کمی به آنها کمک کردیم، اما بهطور کلی آنها بهتنهایی گسترش یافته و زیستگاههای جدیدی را پایهگذاری کردهاند»، اندی هلند، مدیر فعلی شکارهای بزرگ در سرتاسر کلرادو، گفت.
تجمع بیش از حد مووس در پارک ملی کوههای راکی
حداقل یک مکان وجود دارد که مووسها احتمالاً تأثیر منفیتری داشتهاند: درهٔ کاوونیچه در سمت غربی پارک ملی کوههای راکی.
از سال ۱۹۸۷، دیوید کوپر، پژوهشگر ارشد بازنشسته متمرکز بر بومشناسی تالابها در دانشگاه ایالتی کلرادو، این دره را مطالعه کرده است، جایی که رودخانهٔ کلرادو از میان یک صافگی نسبتاً مسطح در دل کوه عبور میکند تا به مخزن کوه سایه نزدیک دریاچهٔ گرند برسد.
او این ناحیه را بهعنوان مجموعهای از حوضهای موشماهی بههمپیوسته به یاد میآورد. در یک صبح سرد و تلخ پیش از عید تشکر اخیر، واضح شد که دره بهیک علفزار ناهموار پر از اسکلتهای خشک سندلهای روزگاران پرشمار تبدیل شده است.
«اگر به اطراف نگاه کنید، اینجا شبیه یک قبرستان سندل است»، کوپر گفت.
یک مقالهٔ اخیر که کوپر بههمنویسندگی آن بوده است، سقوط را عمدتاً بهدلیل آسوب و مووس، بههمراه یک اقلیم خشکشونده و عوامل دیگر موشکافی میکند. این مقاله اشاره دارد که جمعیت مووسهای پارک از یک فرد شناختهشده در سال ۱۹۸۰ به بیش از ۱۴۰ عدد در طول سه دههٔ بعدی، بر پایهٔ نظرسنجیهای هوایی، رشد چشمگری داشته است. در حالی که این حیوانات رونق یافتهاند، سندلها، منبع غذایی مورد علاقهٔ آنها در تابستان، برای بقا دچار مشکل شدهاند.
اکوسیستم قدیمی در چندین ناحیه محصور ساخته شده برای جلوگیری از دسترسی مووس و آسوب، به طور کامل حفظ شده است. در یکی از این نواحی که ۱۴ سال پیش ساخته شده، یک سد موشماهی عرض رود کلرادو را میپوشاند و آب را بر تمام منظر پخش میکند. سندلهای احیا شده نیز پناهگاهی برای پرندگان و سایر حیاتوحش فراهم میآورند.
«من خرخرههای رودخانه، روباه و کایوتها را دیدهام»، ایزابل دیسیلوا شول، بومشناس تالابهای پارک ملی کوههای راکی گفت. «ققنوسهای آبی بزرگ نیز اینجا میآیند و از برکه لذت میبرند؛ واقعاً جالب است.»
هلند، مدیر شکارهای بزرگ کلرادو، گفت که زیستگاههای دیگر مووس در سراسر ایالت چنین فروپاشیهای اکولوژیکی شدیدی را تجربه نکردهاند. با این حال، این جمعیتهای مووس توسط شکار کنترل میشوند، که در پارکهای ملی بهشدت ممنوع است.
کوپر گفت مووسها پیش از این با تهدیدهای متنوعی در پارک مواجه بودند: گرگها، خرسهای خاکخرسی و شکارچیان بومی آمریکایی. بدون این فشارها، عدد آنها بهسرعت افزایش یافته است؛ او امید دارد پارک بهسرعت اقدام کند تا زیستگاههای سندلهای در حال کاهش سریع خود را نجات دهد. او همچنین باور ندارد که گرگهای بازمعرفیشدهٔ اخیر کلرادو بهسرعت کافی تکثیر شوند تا راهحلی ارائه دهند.
«این فقط بدترین سناریو است»، کوپر گفت. «مردم از این حیوانات قدردانی میکنند، اما روایت بزرگتر دربارهٔ کاهش اکوسیستم و آنچه همراه آن رفته است، باید واضحتر بیان شود.»
پارک ملی کوههای راکی هماکنون برنامهای برای مدیریت جمعیت مووسها و حفاظت از اکوسیستمهای تالابکشی خود در حال تدوین است. این پارک برنامه دارد جلسهای اطلاعرسانی دربارهٔ این ایدهها را در تاریخ ۸ دسامبر ساعت ۶ بعدازظهر برگزار کند، پس از افتتاح یک پورتال وب برای جمعآوری نظرات عمومی.
پارک برای کنترل جمعیت آسوبهای خود به حذف (کشتگیری) متکی بوده است. کارکنان پارک میتوانند مووسها را شکار کنند، که در برابر یک احیای بسیار موفق، ممکن است افراد مجبور شوند برای مدیریت تأثیرات آن مداخله کنند.