با رشد سریع اقتصاد، شاخص جینی تغییری نکرده است
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، از آنجایی که اقتصاد ایران در سال مالی گذشته (اسفند ۹۵-۱۳۹۵) رشد قابل توجهی داشته است، ضریب جینی در مقایسه با سال قبل ثابت ماند.
آمارها نشان می دهد که به نظر می رسد مهم ترین تغییر درآمد از جیب اقشار پایین به طبقه متوسط رخ داده است.
شاخص جینی در سال گذشته روی ۰.۳۹ ثابت ماند و تغییری نسبت به سال قبل نداشت. این در حالی است که اقتصاد ۸.۳ درصد رشد کرد که بیشتر به افزایش تولید و صادرات نفت و محصولات مرتبط پس از لغو تحریم‌های بین‌المللی اعمال شده علیه ایران به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای مهم مرتبط است.
شاخص جینی یا ضریب جینی یک معیار آماری از توزیع است که توسط آماردان ایتالیایی کورادو جینی در سال ۱۹۱۲ توسعه یافته است. این شاخص اغلب به عنوان سنج نابرابری اقتصادی، اندازه گیری توزیع درآمد یا، کمتر رایج، توزیع ثروت در میان جمعیت استفاده می شود. ضریب از ۰ (یا ۰٪) تا ۱ (یا ۱۰۰٪) متغیر است که ۰ نشان دهنده برابری کامل و ۱ نشان دهنده نابرابری کامل است. مقادیر بیش از ۱ از نظر تئوری به دلیل درآمد یا ثروت منفی امکان پذیر است.
کشوری که هر ساکنی در آن درآمد یکسانی داشته باشد، دارای ضریب جینی درآمدی برابر با ۰ خواهد بود. کشوری که در آن یک ساکن در آن تمام درآمد را به دست آورده است، در حالی که بقیه هیچ کسب نکرده اند، دارای ضریب جینی درآمد ۱ خواهد بود.
دو توضیح
دو توضیح برای وضعیت ایستا شاخص جینی در ایران طی دو سال گذشته وجود دارد.
اولاً، ضریب جینی می‌توانست ثابت بماند، زیرا ثروت جدید حاصل از رشد اقتصادی به طور مساوی بین تمام اقشار جمعیت توزیع شده است. نیازی به گفتن نیست که این سناریوی خوش بینانه و دور از ذهن است.
سناریوی دیگر می تواند این باشد که مقیاس ها جابه جا شده اند، اما به گونه ای که تغییرات یکدیگر را خنثی کرده و منجر به یک شاخص دست نخورده شده است. آمار بیشتر از این درک حمایت می کند.
بر اساس گزارش SCI، نسبت ۱۰ درصد ثروتمندترین سهم جمعیت از درآمد ناخالص ملی نسبت به ۱۰ درصد فقیرترین از ۱۲.۶۵ به ۱۲.۹۹ در سال گذشته افزایش یافته است. علاوه بر این، نسبت ۲۰ درصد ثروتمندترین و ۴۰ درصد به ترتیب از ۷.۴ به ۷.۶۱ و ۴.۰۱ به ۴.۱ افزایش یافته است.
اکنون، با ثابت ماندن شاخص جینی، این اتفاق نمی‌تواند رخ دهد مگر اینکه سهم اقشار پایین از درآمد کاهش یافته باشد، بنابراین تنها راه برای توضیح این موضوع، تغییر درآمد از ۴۰ درصد پایین به ۲۰ درصد متوسط است.
داده های SCI نشان می دهد که ضریب جینی از مارس ۲۰۱۲ تا مارس ۲۰۱۶ به طور تدریجی افزایش یافت. در این دوره، ضریب جینی از ۰.۳۷ به ۰.۳۹ صعود کرد. آمار همچنین کاهش ضریب را از ۰.۴۱ در سال مالی ۲۰۱۰-۱۱ به ۰.۳۷ در سال بعد نشان می دهد.
این کاهش ناشی از طرح اصلاح یارانه های دولت سابق است که در ابتدا معیشت افراد کم درآمد، به ویژه در مناطق روستایی را بهبود بخشید. با این حال، تورم و رکود اقتصادی آن دستاوردهای اولیه را نفی کردند.
دولت ایران این طرح را در سال ۲۰۱۰ با هزینه هنگفتی آغاز کرد. هر ایرانی معادل ۴۵ دلار در ماه حقوق می گرفت. این پول برای جایگزینی یارانه‌های غذا و سوخت بود که هر سال یک سوم تولید ناخالص داخلی ایران برای دولت هزینه داشت، اما در نهایت هزینه بیشتری را به همراه داشت.
با چاپ پول و درآمدهای بادآورده نفت، به سرعت به تورم و کاهش ارزش پول منجر شد.
شاخص جینی به دلیل حساس بودن بیش از حد نسبت به اتفاقاتی که برای افراد در وسط می افتد، مورد انتقاد قرار می گیرد، و در انتخاب تغییرات در سطوح افراطی که تمرکز فزاینده ای در تحقیقات نابرابری وجود دارد، چندان خوب نیست.
با استفاده از جدیدترین ارقام، آفریقای جنوبی، نامیبیا و هائیتی جزو نابرابرترین کشورها از نظر توزیع درآمد هستند – بر اساس برآوردهای شاخص جینی از بانک جهانی – در حالی که اوکراین، اسلوونی و نروژ به عنوان برابرترین کشورها در جهان رتبه بندی می شوند. گاردین امسال گزارش داد.
نسبت پالما جایگزینی برای شاخص جینی است و بر تفاوت‌های موجود در براکت‌های درآمدی بالا و پایین تمرکز دارد.
این نسبت ۱۰ درصد ثروتمندترین سهم جمعیت از درآمد ناخالص ملی را می گیرد و آن را بر ۴۰ درصد فقیرترین سهم جمعیت تقسیم می کند.
این معیار محبوب شده است، زیرا تحقیقات بیشتر در مورد نابرابری درآمد بر شکاف فزاینده بین ثروتمندترین و فقیرترین افراد جامعه تمرکز دارد.
منبع: Financial Turbine