فراخوان بازنگری سیستم مدیریت شهری ایران

وزیر راه و شهرسازی گفت: مدیریت شهری در ایران یک شکست است و تلاش برای پنهان کردن واقعیت آنچه در حال رخ دادن است بیهوده است.

عباس آخوندی همچنین در دومین همایش جامع مدیریت شهری که روز دوشنبه در تهران برگزار شد، گفت: مدیریت شهری به دلیل ساختار دوگانه پیچیده، نه در برابر دولت مرکزی و نه در برابر مجلس و مردم پاسخگو است.

آخوندی با اشاره به اینکه مدیریت محلی نیاز به تصمیم گیری محلی دارد، گفت: حوادثی که در کلان شهرها رخ می دهد – مانند اتفاقی که برای برج پلاسکو افتاد – شامل دولت مرکزی می شود.

برج ۱۷ طبقه پلاسکو در ۲۸ دی ماه در تهران پس از آتش سوزی طبقات بالای آن فروریخت و منجر به کشته شدن ۲۰ نفر از جمله ۱۶ آتش نشان شد.

کیفیت زندگی در مناطق شهری پایین تر است. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، آخوندی گفت: تردد در شهرها تقریبا غیرممکن است و اینها نتیجه عدم تمایل مدیریت شهری به پاسخگویی است.

«شهروندان تهرانی از هوایی که تنفس می کنند می ترسند. آنها با چالش های تامین اجتماعی و عدالت روبرو هستند. سرعت خودرو در ساعات اوج مصرف کمتر از ۷ کیلومتر در ساعت است.”

محمدرضا تابش، رئیس گروه محیط زیست مجلس ایران در دی ماه سال جاری با بیان اینکه آلودگی هوا سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار برای ایران هزینه دارد، گفت: از این مبلغ می توان برای خرید ۲۰ هزار واگن مترو یا ایجاد ۱۴۰ نیروگاه، ۶۰ ورزشگاه با ظرفیت ۵۰ هزار نفر استفاده کرد. ۹۰۰ پارک ۶۰ هکتاری.

وی گفت: «در واقع هزینه های آلودگی هوا سه تا چهار برابر بیشتر از بودجه عمرانی دولت است.

بانک جهانی در یک مطالعه عمده در مورد هزینه های اقتصادی آلودگی داخلی و خارجی دریافت که در سال ۲۰۱۳ – سالی که آخرین برآوردها به آن تعلق دارند – ایران نزدیک به ۲.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به دلیل هزینه های مرتبط با آلودگی هوا (حدود ۳۰ دلار) از دست داد. میلیارد دلار با استفاده از سال ۲۰۱۱ به عنوان سال پایه برای نرخ تبدیل دلار).

وزارت محیط زیست ایران یک شاخص روزانه آلودگی هوا را منتشر می کند – که به آن شاخص کیفیت هوا نیز گفته می شود – که کیفیت هوا را بر اساس خطر سلامتی که نشان می دهد رتبه بندی می کند. هر چیزی بالای ۱۰۰ خبر بدی است.

در تهران، این شاخص به طور مرتب در پاییز و زمستان به ۱۵۰ می رسد و سلامتی همه را به خطر می اندازد.

معصومه ابتکار، رئیس این اداره، گفت که مشکلات زیست محیطی در سال ۲۰۱۰ حدود ۹ میلیارد دلار برای مردم ایران هزینه داشته است، در حالی که در حال حاضر حدود ۳۰ میلیارد دلار در سال برآورد می شود.

 محلی در مقابل حکومت ملی

وی گفت: انتقاد اصلی من به لایحه مدیریت شهری این است که تفکیک اختیارات بین مدیریت شهری محلی و دولت مبهم است.

در کشورهای غربی دو اصطلاح «حکومت ملی» و «حکومت محلی» وجود دارد، در حالی که در ایران جرأت نداشتیم از واژه «حکومت» استفاده کنیم و به جای آن از «مدیریت» استفاده کردیم. حاکمیت ملی وظایف و برنامه‌های خود را که بر اساس آن منابع از سیستم مالیاتی را متعهد می‌کند، به تفصیل شرح می‌دهد، در حالی که حکومت محلی اجازه ندارد از اختیارات خود تجاوز کند.

آخوندی در ادامه گفت: تفاوت اساسی بین حکمرانی ملی و محلی این است که در حکمرانی ملی از کالاهای عمومی صحبت می کنیم و هزینه های آن را تعیین می کنیم.

«ما باید بپذیریم که وقتی حکومت محلی وجود دارد، متعاقباً باید یک سیستم مالی محلی وجود داشته باشد تا برای مفاد و برنامه‌های آن پرداخت کند. علاوه بر این، ما هنوز باید در مورد اینکه آیا سلسله مراتب اداری در ایران یک سیستم مالی محلی را می پذیرد یا خیر، بحث کنیم.

  شهرداری در آتش است

آخوندی با اشاره به سودجویانه بودن مدیریت شهری ایران، گفت: مسئولان شهرداری زحمتی برای حل مشکلات شهر ندارند.

شهر پایتخت طی ۱۵ سال (بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶) شاهد ساخت‌وسازهای جدید در ۱۳۰۰۰ هکتار زمین بود که ۷۰۰۰ هکتار آن در مناطق شهری و مابقی در حومه شهر بود.

وزیر گفت: “حدود ۴۰۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی به زمین های مسکونی تبدیل شد.”

آخوندی با خواستار شفافیت بیشتر روابط مالی محلی و مالی ملی که مالیات بر ارزش افزوده است، گفت: سهم شهرداری تهران از بودجه کشور در سال جاری ۴۵ تریلیون ریال (۱.۱۹ میلیارد دلار) بوده است در حالی که سهم وزارت راه و شهرسازی از بودجه کشور در سال جاری بوده است. فقط ۱۵ تریلیون ریال (۳۹۶.۸۲ میلیون دلار).

به عبارت دیگر بودجه شهرداری سه برابر شهر بود.

«آیا شهرداری حمل و نقل عمومی را بهبود بخشیده است؟ انتقال محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران به حومه در سال ۱۳۸۰ تصویب شد. تاکنون هیچ اقدامی در مورد پروژه های مترو حومه انجام نشده است. علاوه بر این، نگرانی‌های جدی وجود دارد که عرصه نمایشگاه‌ها جای خود را به پروژه‌های بلندمرتبه‌تر بدهد.

«از مارس ۲۰۱۰ تا ۲۰ مارس ۲۰۱۰ تا مارس ۲۰۱۲ تا مارس ۲۰۱۲ حدود ۷۶۰۰۰۰ پروانه ساخت صادر شده است که بیشتر در تهران بوده است. حدود ۴۵۰۰۰۰ خانه لوکس در پایتخت خالی مانده است. آیا با این هیاهوی سازندگی می توان با توصیه رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله سید علی خامنه ای، با فقر مبارزه کرد و عدالت اجتماعی را ترویج کرد؟»

آخوندی با تاکید بر اینکه در حال حاضر اصل مسئولیت پذیری محدود به رئیس جمهور و دولت است، گفت: زمانی که رئیس جمهور سوگند یاد می کند برای حفظ حقوق مردم سوگند یاد می کند.

اما سوال اینجاست: آیا او صلاحیت دفاع از حقوق مردم را دارد؟ حالا که شهرداری دارد شهر را می فروشد، رئیس جمهور می تواند بپرسد چرا؟» او گفت.

در حال حاضر ۵۰ درصد بودجه شهرداری تهران به فروش پروانه های ساختمانی بستگی دارد. در دهه ۱۹۹۰ موفق ترین آنها از نظر مالی به اصطلاح “مجوزهای تراکم” بوده است که بر اساس آن توسعه دهندگان می توانند از مقررات ارتفاع، تراکم و مکان سرپیچی کنند.

صدها هزار هکتار از اراضی کشاورزی و منابع طبیعی در سراسر کشور از سال ۲۰۰۶ تخریب شده و کاربری آنها به طور غیرقانونی تغییر یافته است.

تقریباً تمام تغییرات کاربری زمین و فروش تراکم توسط شهرداری‌ها تأیید شده است که ظاهراً مبالغ گزافی را با توجه به محیط‌زیست، تراکم ترافیک، کمبود آب، برق، گاز و سایر نیازهای اولیه شهری دریافت می‌کنند.

من به ایده مدیریت شهری یکپارچه، شبکه حمل و نقل یکپارچه، حکمرانی شهری و تفویض مجدد مسئولیت‌ها بین دولت مرکزی و دولت محلی پایبند هستم. مهمتر از همه، من به دنبال یک سیستم پاسخگوی شفاف هستم.

«در سرتاسر جهان، دولت‌ها بودجه را به شهرداری‌ها اختصاص می‌دهند و خواستار پاسخگویی هستند. آخوندی گفت: این در حالی است که در ایران شهرداری ها و مدیریت شهری به دولت می گویند ساکت باشید.

“در شرایط فعلی، بهتر است شکست را بپذیریم، که فضا را برای اصلاحات باز می کند.”