یک ایستگاه رادیویی در آمستردام خط حیات برای سودان است؛ پس از کاهش بودجهٔ USAID، در حال فروپاشی است
نوشته ایندی شولتنس
آمستردام — وقتی رادیو دبانگا در اوایل امسال بهدلیل کمبود بودجه بهطور ناگهانی پخش صبحگاهی خود را قطع کرد، سردبیر ایستگاه، کمال السدیق، میدانست که پیامدهای این تصمیم فراتر از دیوارهای دفتر کوچک در آمستردام خواهد بود.
پیامها تقریباً فوراً از شنوندگان سودانی آغاز بهجریان شد؛ آنها به این ایستگاه تحتتبعید بهعنوان تنها ارتباط قابلاعتماد خود با دنیای بیرون وابستهاند.
«ما نمیدانیم چه بر سر خانوادهمان میگذرد و بهشدت به رادیو دبانگا وابستهایم»، یکی از شنوندگان از یک کمپ پناهجویان در شرق چاد به ایستگاه نوشت. شنوندگی دیگر در سودان جنگزده نیز درخواست کرد: «امیدواریم سرویس صبحگاهی بهزودی از سر گرفته شود؛ این برای ما در شمال سودان اهمیت دارد».
رادیو دبانگا آخرین ایستگاه خبری مستقل سودانی است که از سال ۲۰۰۸، حدود ۳۰۰۰ مایل از آمستردام، تحتتبعید پخش میکند. برای میلیونها سودانی که درگیر جنگ داخلی کشندهای هستند، این منبع نادری از اطلاعات تأییدشده است. اما آیندهٔ آن در معرض تردید است.
اوایل امسال، رئیسجمهور ترامپ بیشتر برنامههای کمک خارجی ایالات متحده را بهطور چشمگیر کاهش داد. از آنجا که کمکهای آمریکایی بیش از نیمی از بودجهٔ تقریباً ۳ میلیون دلاری رادیو را تشکیل میداد، این ایستگاه مجبور شد کارکنان، فریلنسرها و حتی سرویس خبری صبحگاهی خود را برای مدت کوتاهی کاهش دهد.
دولت ترامپ تقریباً تمام برنامههای USAID را قطع میکند
«میگویند چه میشود؟ امروز دبانگا را نشنیدیم»، السدیق به یاد میآورد. «آیا مشکلی پیش آمده؟ لطفاً به ما بگویید، زیرا این تنها راه ما برای دریافت اطلاعات است.»
کشوری در تاریکی
جنگ سودان یکی از بزرگترین بحرانهای بشردوستانهٔ جهان را ایجاد کرده است. در سال ۲۰۲۳، درگیریها میان ارتش سودان و گروه شبهنظامی «نیروهای حمایت سریع» (RSF) آغاز شد. از آن زمان، این درگیری ۱۵۰٬۰۰۰ نفر را بهکشته رسانده و حدود ۱۴ میلیون سودانی را مجبور به ترک خانههایشان کرده است، به گزارش شورای پناهندگان نروژ. بهدلیل ادامهٔ نبردها و گرسنگی شدید که بخشهایی از کشور را درگیر کرده، دستیابی به آمار دشوار است.
اعلام گرسنگی امری نادر است؛ در سال ۲۰۲۵ این بار دوم در سودان رخ داده است
و در میانهٔ این بحران، دسترسی به اطلاعات بهندرت فراهم است. بر اساس گزارشی از «Free Press Unlimited»، یک سازمان بینالمللی آزادی مطبوعات مستقر در آمستردام، حدود ۹۰٪ زیرساختهای رسانهای در سودان تخریب شده است. بیش از ۴۰۰ روزنامهنگار از کشور فرار کردهاند. همچنین بر اساس اطلاعات کمیته حفاظت از روزنامهنگاران، بیش از یک دوجین روزنامهنگار و کارگر رسانهای کشته یا ربوده شدهاند. «بهاینسان سودان کاملاً در تاریکی دسترسی به اطلاعات غوطهور شده است»، السدیق گفت.
از آمستردام، خبرنگاران رادیو دبانگا سعی میکنند نگاهی روشن به وضعیت وخیم بیندازند. آنها در مورد مکانهای بروز درگیری، شیوع بیماریها در کمپهای پناهجویان، و پیامدهای تازهٔ جنایات، مانند مواردی که در شهر ال‑فاشر سودان رخ داده، گزارش میدهند.
السدیق، که صدای آرامی دارد و در اوایل دههٔ شصت سالگی است، در سال ۲۰۰۸ از ال‑فاشر به هلند آمد تا رادیو دبانگا را بهعنوان ایستگاه رادیویی مستقلی برای دارفور، منطقهٔ خشک در غرب سودان، بنیانگذاری کند.
آفریقا
صدها نفر در کشتار بیمارستانی دارفور کشته شدند؛ پزشکان «قهرمان» ربوده شدند
«رادیو دبانگا برای تمام سودانیها خط حیات شده است»، السدیق گفت.
رادیو در تبعید
دادگاه بینالمللی کیفری رهبر پیشین شبهنظامی سودانی را بهخاطر جنایات جنگی در دارفور محکوم کرد
دارفور در مرکز یک درگیری بین شبهنظامی عربی جنجویید، حمایتشده توسط دولت، و گروههای قومی آفریقایی در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ قرار داشت. این خشونت منجر به نسلکشی شد؛ بر اساس گزارشهای دولت ایالات متحده و سازمانهای حقوق بشر؛ در اکتبر، دادگاه بینالمللی کیفری در لاهه، علی محمد علی عبالرحمن، رهبر جنجویید، را بهخاطر جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت محکوم کرد، دو دهه پس از ارتکاب این جنایات.
بسیاری از ناظران وضعیت سودان نگرانند که تاریخ در حال تکرار است. نیروهای حمایت سریع (RSF)، که مستقیماً از جنجویید منشأ گرفتهاند، اکنون متهم به کشتار جمعی، خشونت جنسی و محاصرههای گرسنگی در جوامع سرتاسر غرب و مرکز سودان هستند.
با ادامه یافتن جنگ در محیطی که دسترسی به اطلاعات دشوار است، بقاى رادیو دبانگا برای شنوندگانش بهویژه حیاتیتر بهنظر میرسد.
جمعآوری کمک مالی در دور از خانه
در شبی اخیر در بخش صنعتی شمالی آمستردام، تضاد واضحی مشاهده شد. هوا مملو از خنده، گفتوگو و موسیقی تکنو بود. این اولین روز رویداد Amsterdam Dance Event (ADE) بود؛ یکی از بزرگترین جشنوارههای موسیقی الکترونیک سالانه در جهان که هزاران نفر برای شرکت در شهر میآیند و با دوچرخههای خود به مقاصد مختلف میرسند.
اما در یک کافهٔ کنار رودخانه در نزدیکی، ژان-پییر فیشِر، ۳۲ ساله، جمعآوری کمک برای رادیو دبانگا را میزبانی کرد. فیشِر یکی از مؤسسان Marimba Amsterdam است، سازمانی که به دیاسپورای آفریقایی شهر میپردازد. او گفت: «در هر سال، در اولین روز ADE، یک موضوع را انتخاب میکنیم؛ موضوعی که احساس میکنیم نیاز به ارتقای آگاهی دارد.» این بار موضوع سودان بود.
یک پنل با حضور گزارشگری از رادیو دبانگا، فعالانی از آمستردام، و مؤسسان Marimba دربارهٔ آخرین اخبار سودان و اهمیت ادامهٔ پخش دبانگا بحث کردند.
در میان حضار، ماازا و آمانی آلطریح، دو خواهر سودانی که سه سال پیش برای درخواست پناهندگی به هلند آمدهاند، حضور داشتند. اگرچه هر دو زندگی و شغل خود را در اینجا دارند، خانوادهٔ آنها هنوز در سودان باقی ماندهاند و بهتدرج بهعلت فروپاشی شبکههای ارتباطی از یکدیگر جدا میشوند.
ماازا آلطریح، ۳۳ ساله، گفت: «واقعا دشوار است که به آنها دسترسی پیدا کنیم؛ چون اینترنتی نداریم و ماهوارهای نیز نیست.» تنها راه دسترسی به مردم در سودان، اینترنت ماهوارهای Starlink است که تنها در صورتی ممکن است که کسی در محله اینترنت ماهوارهای داشته باشد، او گفت.
تا کنون چند هزار دلار جمعآوری شده است. کسری بودجهٔ رادیو حدود ۱٫۵ میلیون دلار است. بودجه دبانگا تا آوریل تمام میشود. ایستگاه رادیویی معتقد است که میتواند وبسایت آنلاین خود را ادامه دهد. اما از آنجایی که اکثر شنوندگان سودانی به رادیو وابستهاند، سردبیر السدیق گفت، بیش از آیندهٔ چندین خبرنگار در استودیوی آمستردام، مخاطبان سودان در خطر هستند؛ او افزود که ممکن است بسیاری از مردم سودان بمیروند اگر در زمان جنگ اطلاعات قابلاعتماد از دست برود.
اما السدیق مصمم است. او گفت: «ما در این مسیر به مبارزه ادامه خواهیم داد و امیدمان را حفظ خواهیم کرد.»