دستگیری کربن به عنوان راهی برای محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای تبلیغ شد – اما آیا استرالیا سفیدپوشی زیست‌محیطی شده است؟

با وجود میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری و حمایت دولت فدرال، فناوری دستگیری و ذخیره‌سازی کربن «به هیچ‌وجه نباید به‌عنوان راه‌حلی برای تغییرات اقلیمی تلقی شود»، منتقدان می‌گویند.

• وبلاگ زنده اخبار استرالیا ما را برای آخرین به‌روزرسانی‌ها دنبال کنید

• ایمیل خبر فوری ما، برنامهٔ رایگان یا پادکست خبری روزانه را دریافت کنید

شرکت انرژی آمریکایی شِوون این پروژه را به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژهٔ صنعتی تزریق دی‌اکسید کربن از این نوع در جهان توصیف می‌کند. اما مشکلی دارد. هنوز همان‌طور که وعده شد کار نمی‌کند و نتایج رو به وخامت است.

پروژه دستگیری و ذخیره‌سازی کربن Gorgon به ارزش ۳ میلیارد دلار، واقع در جزیره بارو در سواحل پیلبارا، استرالیا غربی، قرار بود در سال ۲۰۱۶ شروع به کار کند و با پشتیبانی ۶۰ میلیون دلار از سوی دولت فدرال تأمین مالی شد. شِوون و شرکای این پروژه، شامل شل و اکسن‌موبیل، گفتند که تا ۴ میلیون تن دی‌اکسید کربن (CO2) را هر سال از یک میدان گازی زیرآبی جذب کرده و در مخزنی بیش از ۲ کیلومتری زیر جزیره تزریق می‌کند.

پیش‌بینی می‌شد که انتشار مستقیم گازهای گلخانه‌ای از پروژه گاز طبیعی مایع (LNG) Gorgon را تا ۴۰٪ کاهش دهد. تقریباً پس از ۱۰ سال، این هنوز عملی نشده است.

تسهیلات LNG در سال ۲۰۱۷ تکمیل شد و به‌تازگی توسعهٔ ۳ میلیارد دلاری آن تأیید شد. اما پروژه CCS به‌طور مکرر به دلیل مشکلات فنی به تعویق افتاد. عملیات آن تا اوت ۲۰۱۹ آغاز نشد. پس از ۱۰ ماه اول نسبتاً موفقیت‌آمیز، میزان CO2 تزریق‌شده زیر جزیره هر سال کاهش یافته است.

داده‌های منتشرشده توسط شِوون در ماه گذشته نشان داد که تنها ۱٫۳۳ میلیون تن در سال مالی گذشته زیر جزیره بارو تزریق شد، که نسبت به ۱٫۵۹ میلیون تن در ۲۰۲۳‑۲۴ و ۱٫۷۲ میلیون تن در سال پیش کاهش داشته است.

منتقدان می‌گویند این مدرک دیگری است که نشان می‌دهد CCS عمل نمی‌کند، علیرغم میلیاردها دلار تعهدات مالی در طول دهه‌ها، و حتی در حالی که صنعت و رهبران سیاسی – از جمله دولت استرالیا و مخالفان – آن را به‌عنوان پاسخی به محدود کردن انتشار گازهای گرم‌کنندهٔ سوخت‌های فسیلی می‌پذیرند.

شِوون می‌گوید مشکل در خود فناوری نیست، بلکه نیاز به مدیریت دقیق سطح فشار در مخزن ژئولوژیکی زیر جزیره وجود دارد. سخنگوی شِوون استرالیا می‌گوید شرکت «در حال پیشبرد پروژه‌ها برای بهینه‌سازی سیستم مدیریت فشار» است، اما کار در دو مکان تزریق CO2 متوقف شده است، در حالی که اقداماتی برای اطمینان از امکان مدیریت ایمن انجام شده است.

«در حالی که ما در این دوره تا جایی که ایمن است دی‌اکسید کربن را ذخیره می‌کنیم، نرخ تزریق دی‌اکسید کربن کاهش یافته است»، سخنگوی شِوون می‌گوید. «به‌محض تکمیل کارهای پروژه، ما رویکرد مبتنی بر شرایط خود را برای افزایش نرخ تزریق در طول زمان ادامه خواهیم داد.»

کیوین موریسون، تحلیلگر مؤسسهٔ اقتصاد و تحلیل مالی انرژی، می‌گوید صرف‌نظر از علت، این توسعه اکنون تنها نیمی از کارایی خود پنج سال پیش دارد و هر سال «بدتر می‌شود». او می‌گوید: «نتایج به وضوح ناامیدکننده‌اند. این فقط قابلیت اجرای همهٔ پروژه‌های CCS در مقیاس بزرگ را زیر سؤال می‌برد».

حتی اگر مشکلات قابل رفع باشند، موریسون می‌گوید توسعه CCS پروژه Gorgon کمتر از ۳٪ از کل انتشاراتی را که از این توسعه ناشی می‌شود، در صورتی که انتشارات پس از حمل و سوزاندن LNG در خارج از کشور نیز لحاظ شود، می‌پوشاند. او می‌گوید: «این نشان می‌دهد که CCS به هیچ‌وجه نباید به‌عنوان راه‌حلی برای تغییرات اقلیمی در نظر گرفته شود».

«به‌ سختی در تخته‌امتیاز اقلیمی ثبت می‌شود»

پروژه Gorgon یکی از دو توسعهٔ مهم CCS در استرالیا است. دیگری پروژه Moomba شرکت سانتوس در شمال‌شرقی استرالیا جنوبی است که در آن CO2 به چاه‌های نفت و گاز خشکی داخلی تزریق می‌شود، که باز هم با حمایت فدرال صورت می‌گیرد. سانتوس ماه گذشته بیش از ۶۱۴٬۰۰۰ اعتبار کربن – به‌ارزش حدود ۲۲ میلیون دلار – برای گازی که در شش ماه اول عملیات خود به‌طور زیرزمینی تزریق کرد، دریافت کرد.

غول نفت و گاز ژاپنی Inpex در حال پیشنهاد ساخت بزرگ‌ترین تسهیلات دستگیری کربن در ایالات متحدهٔ شمالی استرالیا است. در صورت موفقیت، توسعه Bonaparte CCS شامل انتقال و ذخیره‌سازی تا ۱۰ میلیون تن CO2 در سال از طریق بندر داروین به یک آبخوان زیرزمینی حدود ۲۵۰ کیلومتر به‌غرب پایتخت سرزمین شمالی خواهد بود.

این فناوری با حمایت دولت استرالیا همراه است، هرچند پس از انتخابات ۲۰۲۲ بودجهٔ CCS را کاهش و مجدداً جهت‌گیری کرد، و وزیر تغییرات اقلیمی، کریس باون، هشدار داد که این فناوری «پاسخ تمام مشکلات ما نیست». در اکتبر در اوساکا، وزیر منابع، مادلین کینگ، گفت که CCS «بخشی از راه‌حل است» و «دستیابی به خالص‌صفر عملاً بدون آن ممکن نیست».

کینگ به مخاطبان ژاپنی اطلاع داد که سال گذشته ۱۰ مجوز برای شرکت‌ها جهت بررسی مکان‌های دفن CO2 در مناطق خارج‌از‌دسترس اعطا کرده است، و توسعه Bonaparte CCS وضعیت پروژهٔ بزرگ دریافت کرده است، گامی برای تسهیل تصویب و بهره‌برداری. او جمع‌بندی کرد: «ما باید تمام توان خود را به کار بگیریم تا اطمینان حاصل کنیم که این فناوری تا حد امکان مؤثر باشد».

اگر به واقعیت ننگریم، زود یا دیر کیف پول عمومی برای فعالیت‌هایی که به‌ظاهر شلوغ به‌نظر می‌آیند ولی همچنان از نظر اقلیمی بی‌معنی هستند، پرداخت نخواهد کردمارتین جاگر

اما کارشناسان دربارهٔ اثربخشی واقعی آن تردید دارند. مدافعان اقلیمی و برخی تحلیل‌گران می‌گویند CCS در عمل کمتر از یک سفیدپوشی زیست‌محیطی بوده است – به‌کارگیری برای توجیه گسترش سوخت‌های فسیلی، در حالی که تنها بخش کوچکی از انتشارات توسط آن جذب و ذخیره می‌شود.

طبق گزارش اخیر مؤسسهٔ جهانی CCS، ۷۷ پروژهٔ CCS در حال اجرا وجود دارد. حدود نیمی از آن‌ها برای «بازیابی پیشرفته نفت» هستند، به این معنی که گازهای گلخانه‌ای به زیرزمین pomp شده تا استخراج نفت بیشتر را تسهیل کند؛ فرآیندی که به بحران اقلیمی بیشتر می‌افزاید.

یک گزارش جداگانه توسط پژوهشگران کالج امپریال لندن در ماه گذشته نشان داد که از سال ۱۹۹۶ تا کنون ۳۸۳ میلیون تن CO2 در زیرزمین ذخیره شده است. دکتر مارتین جاگر، مشاور و حامی CCS که برای شل بر روی این فناوری کار کرده است، می‌گوید این ثابت می‌کند که از نظر فنی و ایمنی می‌تواند کار کند، اما نشان می‌دهد که طرفداران آن باید صادق باشند که این فناوری همچنان یک فناوری حاشیه‌ای است که «به‌ سختی در تخته‌امتیاز اقلیمی ثبت می‌شود».

کل مقدار انتشارات ذخیره‌شده در تقریباً ۳۰ سال تنها معادل ۱۰ روز آلودگی جهانی است. ذخیره‌سازی سالانه هم‌اکنون تقریباً ۴۵ میلیون تن – ۰٫۱٪ از آلودگی اقلیمی جهانی – می‌باشد. جاگر می‌گوید این «هنوز به هیچ‌وجه به مقیاس مرتبط با اقلیم نرسیده است».

او نوشت: «اگر به این واقعیت ننگریم، زود یا دیر کیف پول عمومی برای فعالیت‌هایی که به‌ظاهر شلوغ به‌نظر می‌آیند ولی همچنان از نظر اقلیمی بی‌معنی هستند، پرداخت نخواهد کرد».

بیش از ۷۰۰ توسعهٔ CCS اعلام شده است، اما جاگر می‌گوید اکثر آن‌ها حمایت مالی به‌دست نیامده‌اند، نرخ لغو پروژه‌ها تسریع شده است و سیستم‌های عملیاتی معمولاً همان‌مقدار CO2 که وعده داده شده است را جذب نمی‌کنند.

مؤسسهٔ جهانی CCS نتوانست برای اظهار نظر در دسترس باشد، اما کارشناسان مستقل در استرالیا دریافتند که پتانسیل این فناوری بیش از حد ارزیابی شده است.

آژانس تغییر اقلیم (Climate Change Authority)، یک نهاد دولتی، نقش CCS را در توصیهٔ خود به دولت در خصوص هدف ملی کاهش انتشارات تا سال ۲۰۳۵ بررسی کرد. رئیس این آژانس، مت کین، در جلسهٔ استماع تخمین‌های سنا گفت که «مردم دربارهٔ نقش CCS بسیار خوشبین بودند»، اما شواهد این خوشبینی را تأیید نمی‌کردند.

مت کین گفت: «زمانی که ما این موضوع را با دانشمندان و تعدادی از شرکت‌کنندگان صنعت بررسی کردیم، فکر می‌کنم توقعات این فناوری با مشارکتی که می‌توانست در کاهش انتشارات داشته باشد، هم‌راستا نبود».

موریسون می‌گوید حمایت سیاسی از CCS، با وجود نتایج محدود آن، حداقل تا حدودی می‌تواند به قدرت لابی‌گری مستمر صنعت نفت و گاز نسبت داده شود.

او می‌گوید: «آن‌ها می‌توانند به گوش دولت برسند». «اما انرژی‌های تجدیدپذیر، هم‌اکنون بیش از هر زمان دیگری ارزان‌تر از سوخت‌های فسیلی است – و قطعاً ارزان‌تر از سوخت‌های فسیلی همراه با CCS».