ردیابی درگیری‌ها در آسیا‑پاسیفیک: به‌روزرسانی اکتبر ۲۰۲۵

نقاط بحرانی | امنیت | آسیای جنوبی | آسیای جنوب‑شرقی

در هر ماه، تیم آسیا‑پاسیفیک ACLED اطلاعاتی درباره تاریخ‌ها، فعالان، مکان‌ها، تلفات و انواع تمام حوادث گزارش‌شدهٔ خشونت سیاسی و اعتراضات را در منطقه جمع‌آوری می‌کند.

در ادامه جزئیات تحولات مهم در اکتبر ۲۰۲۵ در افغانستان و پاکستان، اندونزی، میانمار، پاپوا نیو گینی و دریای چین جنوبی آورده شده است.

افغانستان و پاکستان: گسترش فعالیت‌های «تحریک طالبان پاکستان» منجر به درگیری‌های مرزی مرگبار

اکتبر شاهد شدیدترین درگیری‌ها بین افغانستان و پاکستان از زمان تصرف طالبان در آگوست ۲۰۲۱ بود، زیرا تنش‌های دیرینه پیرامون احیای «تحریک طالبان پاکستان» (TTP) – که پاکستان افغانستان را به پناه‌گیری این گروه متهم می‌کند – به نقطه اوج رسید. پس از حملات کشندهٔ TTP در شهرستان اوراکزای پاکستان، پاکستان در ۹ اکتبر حملات هوایی انجام داد که گمان می‌شود هدف آن رهبران TTP در شهر کابل بوده است. این اقدام نشانگر تشدید وضعیت بود، چرا که پیش از این مداخلهٔ نظامی پاکستان در افغانستان محدود به مناطق مرزی بود.

در واکنش، افغانستان به پست‌های پاکستانی در امتداد مرز شلیک کرد که منجر به مواجههٔ گسترده‌تری شد: درگیری‌های مسلحانه کل طول خط مرزی مورد منازعه «دوراند» را در بر گرفت و تمام استان‌های مرزی به‌جز یک استان را درگیر ساخت، در حالی که حملات هوایی پاکستانی به هفت استان افغانی رسید، شامل دو مرکز قدرت — پایتخت سیاسی در شهر کابل و استان قندهار که محل رهبری طالبان است.

ACLED بیش از ۴۰ درگیری بین ارتش‌های دو کشور و حداقل ۱۲ حملهٔ هوایی پاکستانی به افغانستان را در دورهٔ زمانی ۱۰ تا ۱۷ اکتبر ثبت کرده است. اگرچه افغانستان و پاکستان آمارهای متفاوتی درباره تعداد پرسنل امنیتی و تلفات مسلحین گزارش داده‌اند، سازمان ملل به‌طور قطعی تلفات غیرنظامی مهمی را در طول این هفتهٔ درگیری تأیید کرده است.

در ۱۹ اکتبر، این دو کشور پس از مذاکراتی که قطر و ترکیه میانجیگری می‌کردند، به توافق وقف‌آتش دست یافتند. با این حال، ادامه فعالیت‌های TTP تهدیدی برای این آتش‌بس شکننده محسوب می‌شود، حتی در حالی که دور جدیدی از مذاکرات در اوایل نوامبر آغاز شد. نشانه‌ای از تهدید مرزی مداوم، درگیری نیروهای نظامی پاکستانی با مسلحین TTP در نزدیکی مرز افغانستان‑پاکستان در ۲۵ اکتبر بود که حداقل ۲۵ نفر از شبه‌نظامیان کشته شدند. نظامی‌ها ادعا می‌کنند در تلاشی برای خنثی‌سازی دو حملهٔ نفوذی مسلحان عمل کرده‌اند.

در همین حین، دو تحول اخیر می‌تواند به‌درک بهتر اثرات احتمالی این مذاکرات کمک کند. در ۳۰ اکتبر، نیروهای نظامی پاکستانی فرماندهٔ کلیدی TTP به نام قاری امجد و پیشین معاون رئیس‌جمهور را در یک عملیات مبتنی بر اطلاعات در ولسوالی بجر نابود کردند. اگرچه واضح نیست که آیا همکاری از سوی افغانستان منجر به این موفقیت تاکتیکی شد یا نه، TTP این قتل را «خیانت» نامید و نشانگر وجود سطحی از تبانی بود. همچنین حداقل یک گروه مسلح جدید به نام «نیروی حفاظت امارت اسلامی» در اکتبر ظاهر شد که ادعای مسئولیت یک حمله را در استان خیبر پختونخوا، شبیه به حملات TTP، کرد. همان‌طور که فشار بر TTP افزایشی می‌یابد، چه از جانب نظامی پاکستان و چه از طریق دیپلماسی افغانستان، این نمایندگان ممکن است به‌طور فزاینده‌ای فعال شوند.

اندونزی: کشته شدن فرمانده TPNPB در پی تشدید خشونت در پاپوا

درگیری‌های مسلحانهٔ مرگبار بین ارتش آزادی‌بخش ملی پاپوا غربی (TPNPB) و نیروهای نظامی اندونزی در اکتبر در پاپوا تشدید یافت، به‌طوری که تعداد کشته‌شدگان در این منطقه به بالاترین سطح ماهانهٔ سال جاری رسید. حداقل ۲۲ نفر، از جمله غیرنظامیان، در درگیری‌های سرتاسری در مناطق مرتفع (Highland)، مرکزی و پاپوا غربی کشته شدند. این تشدید پس از عملیات‌های هماهنگی که نیروهای اندونزی در اوایل اکتبر آغاز کردند، رخ داد. همچنین این وضعیت همزمان با اولین سالگرد دولت پرونگو سوبیانتو بود، که وعده داده بود نیروهای بیشتری را به این منطقه بفرستد.

در چارچوب این عملیات‌ها، نیروهای نظامی در اوایل ماه چندین حمله هوایی و پهپادی انجام دادند. یکی از رهبران برجستهٔ TPNPB به نام لامک الیپکی تاپلو از میان کشته‌شدگان در این عملیات‌ها بود — نخستین کشته‌شدن او در جنگ در سال جاری. تاپلو همراه با سه نفر دیگر در جریان حمله‌ای به پایگاه TPNPB که توسط او در کیویروک، استان پاپوا مرتفع در تاریخ ۱۹ اکتبر هدایت می‌شد، کشته شد. تاپلو که سرپرست فرماندهی دفاع منطقه‌ای پانزدهم Ngalum Kupel در منطقهٔ Pegunungan Bintang بود، در بیش از ۲۰ حادثهٔ خشونت‌بار بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ دخیل شناخته شد و مرگ او احتمالاً دینامیک عملیاتی این گروه در منطقه را تغییر خواهد داد.

در سوی دیگر، در استان پاپوا مرکزی، TPNPB در یک درگیری در اینتان جایا تلفات سنگینی را تحمل کرد. حداقل ۱۴ نفر، شامل غیرنظامیان، در نبردی که منجر به بازپس‌گیری یک پایگاه کلیدی توسط نیروهای نظامی در تاریخ ۱۵ اکتبر شد، کشته شدند. پس از این درگیری‌ها، به گزارش‌ها، رهبر محلی یک بخش TPNPB به نام اندیوس کگوی، به‌دلیل بیماری درگذشت.

با وجود تلفات رهبری، گروه‌های TPNPB پیمان بسته‌اند که عملیات‌های خود را ادامه دهند، در حالی که نیروهای نظامی در حالت آماده‌باش شدید برای حملات تلافی‌جویانه باقی مانده‌اند، که نشان می‌دهد خشونت در پاپوا در ماه‌های پیش‌رو احتمالاً تشدید خواهد یافت.

میانمار: ارتش تا‌نگ (Ta’ang) با نظامی توافق وقف‌آتش می‌کند و دستاوردهای عمدهٔ خود را رها می‌سازد

پس از دو روز مذاکراتی که توسط چین در کویینگ در ۲۷ و ۲۸ اکتبر برگزار شد، جبههٔ آزادی‌خواهی دولت پلاونگ/ارتش ملی آزادی‌خواهی تا‌نگ (PSLF/TNLA) موافقت کرد نیروهای خود را از شهر معدن یاقوتی موگوکه در منطقهٔ ماندالی و از مونگمت در استان شاند شمالی عقب‌نشینی کنند.

TNLA دومین عضو از ائتلاف «سه برادران» است که در سال جاری به توافق وقف‌آتش رسیده است و می‌تواند منابع نظامی بیشتری از میانمار را برای اعزام به شمال‌غربی کشور و مبارزه با ارتش آراکن، پیش از انتخابات نظامی برنامه‌ریزی‌شده در دسامبر، آزاد سازد. این توافق اولین امتیاز PSLF/TNLA از زمان عملیات ۱۰۲۷ است که در آن ۱۲ شهر در استان شاند شمالی و منطقهٔ ماندالی تصرف کرد.

مذاکرات پیشین به توافق نرسیدند. PSLF/TNLA خواستار ایجاد یک ایالت جدید پلاونگ باشد که شامل مناطقی که در عملیات ۱۰۲۷ تصرف کرده بود به همراه چند شهر دیگر می‌شود. در عین حال نظامی بر بازگرداندن پنج شهر استراتژیک و اقتصادی که برای بازپس‌گیری مسیر تجاری زمینی بین میانمار مرکزی و مرز چین حیاتی هستند—ناؤنگکیو، کیوک‑مه، هسپا، موگوکه و مونگمت—اصرار داشت.

مذاکرات در بستری از فشارهای فزاینده بر PSLF/TNLA برگزار شد. این گروه در اکتبر شهرهای کیوک‑مه و هسپا و در ژوئیه شهر ناؤنگکیو را از دست داد. نظامی‌ها حملات هوایی را افزایش داده‌اند؛ ACLED این ماه تقریباً ۵۰ حملهٔ هوایی نظامی به مناطق تحت کنترل TNLA را ثبت کرده که حداقل ۴۷ غیرنظامی را کشته است. توافق نهایی پس از ماه‌ها اظهارات PSLF/TNLA که امضای توافق را رد می‌کردند و از انقلاب سراسری علیه حاکمیت نظامی حمایت می‌نمود، حاصل شد.

در مقابل امضا، انتظار می‌رود نظامی‌ها حملات خود را در سرزمین‌های باقی‌مانده تحت کنترل PSLF/TNLA متوقف کنند.

اگر TNLA از موگوکه و مونگمت عقب‌نشینی کند، نظامی‌ها می‌توانند به‌راحتی در منطقهٔ ماندالی و ایالت کاچین عمل کنند. با این حال، سایر گروه‌های مقاومت ضد‑کودتا، از جمله نیروی دفاع مردمی ماندالی که در عملیات ۱۰۲۷ همراه با TNLA می‌جنگید، اعلام کرده‌اند که همچنان سعی می‌کنند موگوکه را از حملات نظامی دفاع کنند. اگرچه از نظر نظامی این کار بسیار دشوار است، اما امکان بروز حملات به نیروهای نظامی در حین پیشروی به موگوکه وجود دارد و این نشان می‌دهد که این منطقه ممکن است همچنان ناآرام باقی بماند.

پاپوا نیو گینی: عملیات پلیس علیه معدن‌کاری غیررسمی باعث وقوع خشونت شد

مداخلهٔ پلیس بر سر گزارش‌های معدن‌کاری غیررسمی در یک محل محدود در استان مرتفع شرقی در اکتبر، به‌سلسله‌ای از درگیری‌ها منجر شد که در نهایت منجر به یک کشته شد.

خشونت در ۲۶ اکتبر سرایت کرد، زمانی که گروهی از روستاییان و مستوطنین محلی به یک سایت PNG Power Limited (PPL) نزدیک یونکی، منطقه‌ای که برای زیرساخت‌های برقی تعیین شده بود، وارد شدند. معدن‌کاران هنگام مشاهدهٔ پلیس فرار کردند و یک مرد، که به‌گزارش‌ها از استان انگا بوده، پس از پریدن به رودخانه برای فرار غرق شد. روز بعد، اعضای خانوادهٔ او جنازه‌اش را به سایت PPL بردند و به مأموران پلیس حمله کردند؛ چند نفر از جمله فرماندهٔ ایستگاه پلیس که آسیب‌سگی سر داشته بود، مجروح شدند. تبادل آتش صورت گرفت، یک وسیلهٔ نقلیهٔ پلیس تخریب شد و تودهٔ مظلومین سعی کردند به ایستگاه پلیس نفوذ کنند. در واکنش، پلیس ساختمان‌های بازار منطقهٔ مستوطنین را سوزاند و ساکنان را مجبور به تخلیه کرد. پس از آن نیروهای تقویتی اعزام شدند؛ اگرچه عملیات پلیس به‌دلیل محدودیت منابع در پی برگزاری انتخابات محلی همچنان با دشواری مواجه است.

درگیری‌های یونکی نشان‌دهندهٔ الگوی گسترده‌تری از حوادث امنیتی در سراسر مرتفع‌ها است. اوایل امسال، ACLED حوادث مشابهی در پورگرا ثبت کرد که در آن معدن‌کاران غیررسمی در مجموعهٔ معادن محلی به پرسنل امنیتی حمله کردند، و در کایننتو که در سپتامبر ساکنان به یک پست پلیس حمله کردند. این حوادث نشانگر تشدید چالش‌های امنیتی ناشی از معدن‌کاری غیررسمی و فشار بر توانمندی‌های مجری قانون می‌باشد.

دریای چین جنوبی: ناوهای چینی و فیلیپینی دوباره رویارویی می‌کنند؛ در پی تلاش‌های جدید منطقه‌ای برای تدوین آئین رفتاری

تنش‌ها در دریای چین جنوبی در اکتبر شعله‌ور شد، وقتی ناوهای چینی و فیلیپینی دوباره روی یکدیگر سرسخت شدند؛ این موضوع نوسان‌پذیری مداوم این منطقه را نشان می‌دهد، حتی با وجود تلاش‌های تازهٔ منطقه‌ای برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک جهت مدیریت منازعات سرزمینی دیرینه. در ۱۲ اکتبر، یک کشتی گارد ساحلی چین (CCG) با استفاده از توپ آب‌پاشی به سه کشتی فیلیپینی متعلق به ادارهٔ شیلات و منابع آبی (BFAR) در نزدیکی جزیرهٔ پاگ‑آسا، جزیره‌ای در جزایر اسپراتلی مورد منازعه، برخورد کرد و سپس یکی از کشتی‌های BFAR به نام «داتو پاگبایا» را به‌صورت تصادفی رانه کرد. در طول این درگیری، چین مجموعاً پنج کشتی CCG، ۱۵ کشتی شبه‌نظامی دریایی چینی، یک ناو جنگی نیروی دریایی ارتش خلق چین و یک هلیکپتر ارتش خلق چین را در اطراف جزیرهٔ پاگ‑آسا مستقر کرد.

هر دو طرف اتهامات متقابل مطرح کردند و یک‌دیگر را از رفتارهای غیرداردارانه متهم کردند. فیلیپین ادعای کرد که کشتی‌های BFAR هنگام مواجهه با کشتی‌های چینی در بندر لنگر انداخته بودند. فیلیپین همچنین اعلام کرد که تصادم کشتی CCG با «داتو پاگبایا» عمداً بوده و «خسارات ساختاری جزئی» به کشتی وارد کرده است. در عین حال چین اظهار داشت حضور کشتی‌های فیلیپینی در این منطقه غیرقانونی بوده و خطر برای کشتی‌های خود به‌وجود آورده است.

این تعارض تنها چند هفته پیش از برگزاری ششمین اجلاس ۴۷امین انجمن کشورهای جنوب‌شرق آسیا (آسه‌آن) در مالزی که از ۲۶ اکتبر تا ۲ نوامبر برگزار شد و رئیس‌جمهور ایالات متحده دونالد ترامپ در آن حضور داشت، رخ داد. وزارت امور خارجه ایالات متحده پیش از این چین را به‌خاطر حادثهٔ ۱۲ اکتبر سرزنش کرده و تعهدات دفاعی ایالات متحده نسبت به فیلیپین را مجدداً تأیید کرد.

رئیس‌جمهور فیلیپین، فرناندز «بونگ‌بونگ» مارکوس جونیور، بارها در طول اجلاس آسیا‑شرق آسیا، از جمله در اجلاس ASEAN‑East Asia که نخست‌وزیر چین لی چیانگ در آن حضور داشت، به منازعات دریای چین جنوبی پرداخته است. آسیا (آسیان) چندین کشور با ادعای همپوشانی بر سر دریای چین جنوبی را در خود جای داده است، اما یک آئین‌نامهٔ رفتار (COC) پیشنهادی برای مدیریت منازعات در آب‌های مناقشه‌برانگیز، برای دو دهه در حال تعلل بوده است. مارکوس تأکید کرده که فیلیپین قصد دارد مذاکرات COC را در دورهٔ ریاست آسیا (آسیان) برای سال ۲۰۲۶ نهایی کند و حتی گفت که کشور مایل است رئیس‌جمهور چین شی جین‌پینگ را در صورت تکمیل موفقیت‌آمیز این کار میزبانی کند.