سرمایه گذاری در بورس با صندوق های سرمایه گذاری

سرمایه‌گذاری در بورس به دو روش مستقیم و غیرمستقیم امکان‌پذیر است. در روش اول، سرمایه‌گذاران به طور مستقیم سهام شرکت‌های بورسی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق اختیار معامله و سایر اوراق بهادار قابل معامله در بازار سرمایه را تحلیل کرده و به خرید و فروش آن‌ها می‌پردازند. در این روش برای ورود به یک موقعیت سرمایه‌گذاری مناسب، علاوه بر بررسی کامل وضعیت یک دارایی از جنبه‌های مختلف، آگاهی از شرایط کلان بازار سرمایه و رصد شرایط آن دارایی نیز ضرورت دارد. 

بنابراین فعالیت مستقیم در بورس، نیاز به علم تحلیل بازار، دانش مالی و همچنین اختصاص زمان زیادی دارد. ویژگی مهم بازار سرمایه این است که فضای لازم را برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نیز ایجاد کرده است. در روش غیرمستقیم سرمایه‌گذاری، دارایی افراد به دست گروه مدیریت کننده دارایی، متشکل از متخصصان با تجربه بازار سرمایه، سپرده می‌شود تا با آن سرمایه به فعالیت در بورس بپردازند.

افراد برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، از دو ابزار سبدگردانی اختصاصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. در سبدگردانی اختصاصی، یک شرکت حقوقی دارای مجوز رسمی سازمان بورس، سرمایه شخص متقاضی را دریافت کرده و با توجه به میزان سرمایه اولیه، ویژگی‌های شخصیتی و بازدهی مورد انتظار، یک سبد اختصاصی برای وی تشکیل داده و آن را مدیریت می‌کنند.

سازوکار صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز به این صورت بوده که افراد مختلف با خرید واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری ، مدیریت دارایی خود را بر عهده کارشناسان مدیریت کننده صندوق می‌گذارند. این متخصصان که دارای دانش تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری هستند، با رعایت قواعد سبدگردانی و اصول مدیریت ریسک، سرمایه‌های تجمیع‌شده را در طیف متنوعی از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. با افزایش یا کاهش ارزش سبد دارایی صندوق، ارزش واحدهای آن نیز تغییر می‌کند و به تبع آن افراد در بازدهی حاصل‌شده سهیم می‌شوند.

در سبدگردانی تحلیل و خرید و فروش اوراق بهادار، به صورت اختصاصی برای یک سرمایه‌گذار انجام شده و در ازای آن کارمزد مدیریت سبد دریافت می‌شود. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز کارمزد مدیریتی دریافت می‌شود، اما با توجه به مدیریت دارایی افراد متعدد، این روش صرفه‌جویی ناشی از مقیاس داشته و هزینه بسیار کمتری برای سرمایه‌گذاران دارد.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری از لحاظ نحوه خرید و فروش

صندوق‌ها با توجه به روش‌های سرمایه‌گذاری در آن‌ها، در دو دسته صدور و ابطالی و قابل معامله (ETF) قرار می‌گیرند.

• صندوق‌های صدور و ابطالی:

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی از طریق مراجعه حضوری به شعب صندوق یا بسترهای آنلاین امکان‌پذیر است. در این فرآیند، صدور واحدهای صندوق به معنای خریداری کردن واحدها و ابطال به منزله فروش آن‌هاست. 

قیمت صدور و ابطال واحدهای صندوق‌ها نیز با توجه خالص ارزش دارایی‌ها یا به اصطلاح NAV روز آن صندوق تعیین می‌شود. بازدهی سرمایه‌گذاران از تفاوت میان قیمت NAV صدور واحدها و قیمت NAV در زمان ابطال آن‌ها حاصل می‌شود.

• صندوق‌های قابل معامله (ETF):

نحوه خرید و فروش این صندوق‌ها مشابه سهام و سایر اوراق بهادار بورسی بوده و علاوه بر NAV صندوق، فرآیند عرضه و تقاضای بازار نیز بر قیمت آن اثرگذار است. خریداران و فروشندگان از طریق ثبت سفارش در سامانه‌های معاملات آنلاین کارگزاری‌های بورسی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری را معامله می‌کنند.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری از لحاظ ترکیب سبد دارایی

تشکیل سبد دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و نحوه ترکیب دارایی‌های مختلف به شیوه‌های گوناگونی انجام می‌شود که در ادامه به برخی از این موارد به صورت جزئی پرداخته می‌شود.

• صندوق‌های سهامی

عمده ترکیب دارایی این دسته از صندوق‌ها، به سهام بورسی و فرابورس اختصاص پیدا می‌کند. صندوق‌های سهامی، حداقل ۷۰ درصد دارایی تحت مدیریت خود را در سهام و حق تقدم سهام و مابقی را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند و به همین جهت، از شرایط و روند کلی شاخص بورس  تاثیر زیادی می‌پذیرند.

• صندوق‌های مختلط 

سبد دارایی دسته‌ای دیگر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به صندوق‌های مختلط شهرت دارند، از ترکیب سهام و اوراق با درآمد ثابت تشکیل می‌شود. یک صندوق مختلط ، به صورت همزمان از برخی ویژگی‌های هر دو نوع صندوق سهامی و با درآمد ثابت برخوردار است. در این صندوق‌ها، حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۶۰ درصد سبد دارایی به سهام اختصاص پیدا کرده و باقی در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. بنابراین با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها علاوه بر رعایت محافظه‌کاری در سرمایه‌گذاری، می‌توان از بازدهی بخش سهامی نیز بهره برد.

• صندوق‌های با درآمد ثابت 

بخشی دیگر از صندوق‌ها، بیشتر سرمایه خود را در اوراق با درآمد ثابتی همچون اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی (اخزا)، اوراق اجاره و سایر اوراق بدهی قرار می‌دهند. بازدهی این صندوق‌ها نزدیک به بازدهی سپرده‌های بانکی بوده و از گزینه‌های محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. 

• صندوق‌های شاخصی

یکی دیگر از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، پیروی از شاخص بورس با دید بلندمدت است. نوع دیگری از صندوق‌ها، دارایی تحت مدیریت خود را صرف سرمایه‌گذاری در نمادهای شاخص‌ساز و بنیادی بازار سرمایه می‌کنند تا بازدهی مشابه شاخص بورس تهران به دست آورند. مدیریت یک صندوق شاخصی به صورت غیرفعال بوده و معمولا تغییرات متعددی در سبد دارایی آن‌ها ایجاد نمی‌شود.

همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری دیگری همچون صندوق‌های بخشی، مبتنی بر کالا، تضمین اصل سرمایه و اهرمی نیز در بازار سرمایه وجود دارند که هر فرد می‌تواند متناسب با سلایق سرمایه‌گذاری، میزان ریسک‌پذیری و بازدهی مورد انتظار، گزینه مطلوب خود را از میان آن‌ها برگزیند.