چرا لاستیک با اینکه کاملا در اختیار دولت است، هم کم است هم گران؟
به گزارش اقتصادنیوزدر این مطلب آمده است: درحالیکه دولت طی سالهای اخیر با تخصیص ارز دولتی و قیمتگذاری دستوری سعی کرده از مصرفکنندگان تایر حمایت کند، اما آمارها نشان میدهد طی ۱۸ ماه اخیر قیمتها در بازار تایر بهطور میانگین افزایش ۱۵۵ درصدی و در برخی از انواع تایر این میزان بیش از ۲۰۰ درصد بوده است. مساله فقط افزایش عجیبوغریب قیمتها نیست، مساله ماههای اخیر کمبود تایر در بازار، عدم دسترسی مردم به لاستیک دولتی و آشفتگی عجیبوغریبی است که علاوهبر مردم، تولید را نیز هدف قرار داده است.
آمارهای شش شرکت بورسی تولیدکننده تایر نشان میدهد تولید تایر در این شرکتها بهطور میانگین ۱۴ درصد و در برخی شرکتها و برخی برندهای تایر این مقدار تا حول و حوش ۳۰ درصد نیز کاهش داشته است.
تولیدکنندگان عامل اصلی را عدم تخصیص بهموقع ارز به واردات مواد اولیه میدانند، اما کارشناسان اقتصادی نقش اصلی را در سیاستگذاری دولت (نه صرفا دولت سیزدهم) یعنی تخصیص منابع ارزی دولتی برای واردات مواد اولیه تایر، قیمتگذاری دستوری و سیستم توزیع رانتزای دولتی میدانند.
در این میان انحصار بازار در دست نهادهای عمومی زیرنظر دولت و نهادهای عمومی نیز بسیار قابل تامل است؛ چراکه بخش اصلی تولید تایر در کشور در دست صندوقهای بازنشستگی، برخی بانکها و یک هلدینگ بخش خصوصی است که سهامدار دو شرکت تولید تایر است. مجموعه این عوامل در کنار ممنوعیت واردات و صادرات تایر از سوی دولت باعث شده سود اصلی به جیب مافیای تایر و دلالان و دود آن به چشم مصرفکننده برود.
کاهش ۱۴ درصدی تولید تایر
براساس اظهارت صفدری، مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و پلیمری وزارت صمت، تولید تایر در کشور طی پنج ماهه نخست امسال به کمتر از ۸ میلیون حلقه رسیده که نسبت به تولید ۹ میلیون و ۱۰۰ هزار حلقه لاستیک در پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۱، کاهش ۱۴ درصدی داشته است. مصطفی تنها، سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر، در اینباره میگوید: «صنعت تایر در سه ماهه ابتدایی سال جاری، هر ماه نسبت به ماه پیش از آن، روند افزایش تولید داشته است اما از ماه تیر روند تولید، کاهشی شده است که علت این موضوع عدم تأمین بهموقع ارز توسط بانک مرکزی بوده است.» اما بررسی آمار تولید ۶ شرکت بورسی تولیدکننده تایر نیز بسیار قابل تامل است. براساس آنچه در ادامه میآید، در این شرکتها میزان تولید نوسان قابلتوجهی داشته و در برخی شرکتها کاهش تولید بسیار چشمگیر بوده است.
تولید تایر در دست نهادهای عمومی
برخی کارشناسان اقتصادی میگویند گرچه قیمتگذاری دستوری از علل اصلی آشفتگی بازار تایر است، اما انحصار بازار داخلی در دست نهادهای عمومی زیرنظر دولت و برخی نهادهای عمومی نیز در این آشفتگی نقش دارد. به اعتقاد این کارشناسان به همان میزان که قیمتگذاری دستوری، تخصیص ارز دولتی برای واردات و ممنوعیت واردات به بهانه تنگنای ارزی به این صنعت ضربه زده، انحصار تولید در دست برخی نهادهای عمومی که شرکتهای آنها محل رفتوآمد سیاسیون و افراد غیرمتخصص و مدیران سفارشی است، ضربه دیگری بر پیکره صنعت تایر ایران زده است.
به اعتقاد کارشناسان، مدل قیمتگذاری دستوری دولت و در کنار آن انحصار تولید در دست نهادهای عمومی نهتنها به نفع تولیدکننده تمام نمیشود، بلکه بدترین ضربه را نیز به مصرفکننده زده است و در نهایت آن کسی که بیشترین سود را از این آشفتهبازار برده، واسطهها هستند که به لاستیک حوالهای دست مییابند و با قیمت بالاتر آن را فروخته و سود کلان به جیب میزنند. مجموع این شرایط باعث شده از یکسو تولیدکننده ادعای ضرر کند و تولید را به دلیل کاهش سود و البته کمبود ارز کاهش دهد و در سویی دیگر لاستیک حوالهای دولتی که دولت آن را برای حمایت از خانوارهای دارای خودرو و مالکان خودروهای سنگین و باری مدنظر قرار دارد یا قاچاق شده و از کشور خارج میشود یا با همدستی دلالان و واسطهها به قیمت گزافی وارد بازار میشود، اتفاقی که در هر دو حالت بازنده آن مصرفکننده و مردم هستند.
نقش تخصیص دلار در آشفتگی بازار تایر
بررسی قیمت برخی از انواع تایر در بازار نشان میدهد از ۱۷ فروردین ۱۴۰۱ تا امروز قیمت تایر در بازار بهطور میانگین رشد ۱۵۵ درصدی داشته است. این وضعیت درحالی است که دولت مدعی حمایت از خانوارها و مالکان خودروهای سنگین و باری است و سیاستهای حمایتی خود را که عامل کمبود تایر در بازار شده، ظاهرا مطلوب ارزیابی میکند اما این وضعیت علاوهبر کمبود تایر و تشکیل صفهای طولانی برای دریافت لاستیک دولتی، بازار را نیز بههم ریخته و در کاهش تولید نقش اساسی دارد.
گرچه برخی رسانهها با طرح این موضوع که قیمت مواد اولیه تولید تایر طی ماههای اخیر کاهش داشته اما مصطفی تنها، سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر، دراینباره به «فرهیختگان» گفت: «صنعت تایر در سهماهه ابتدایی سال جاری، هر ماه نسبت به ماه پیش از آن، روند افزایشی تولید داشته است اما از ماه تیر روند تولید، کاهشی شده است که علت این موضوع عدم تامین به موقع ارز توسط بانک مرکزی بوده است.» وی درخصوص ادعای کاهش قیمت مواد اولیه نیز میگوید کدام مواد اولیه؟ آیا تولید تایر فقط وابسته به یک ماده اولیه است؟ نکته دوم اینکه مشکل فعلی تولیدکنندگان تایر عمدتا از ناحیه مشکل ارزی برای واردات است. به گفته مصطفی تنها، صنعت تایر سالانه به ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار و بهطور میانگین ماهیانه ۲۵ میلیون دلار ارز نیاز دارد و این درحالی است که طی پنج ماهه نخست امسال تنها ۶۰ میلیون دلار ارز به طرفهای تجاری و تامینکنندگان صنعت پرداخت شده است. وی در پاسخ به این سوال که به گفته به ادعای وزارت صمت مشکل ارزی واردات مواد اولیه تایر درحال حل شدن است، گفت: «گرچه تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی درحال انجام است اما مشکل فعلی انتقال حوالههای ارز به ذینفعان خارجی است و این اقدام هنوز انجام نشده است.»
[انتهای پیام]
منبع: اقتصاد نیوز